آموزش سیاه قلم

نقاشي سياه قلم ، نقاشی است که از پودر ذغال و مداد های متنوع با ابعاد متفاوت استفاده می کند تا طرحی بکشد متفاوت، بیانگر احساس و افکار ش در آن لحظه.

میتوانید آموزش سیاه قلم حرفه ای را در موسسه حرفه ای پویااندیش و زیر نظر استادان متخصص و باتجربه  شروع کنید تا علاوه بر آموزش اصولی برای بازار کار آماده شوید.
نقاشی سیاه قلم به انگلیسی ( Charcoal painting ) معنی شده است.
در این نقاشی از رنگ سیاه استفاده می شود و طیف رنگی این سبک سیاه و سفید است.

سبک های پر طرفدار نقاشي سياه قلم :

• نقاشی سياه قلم منظره
• سياه قلم حیوانات
• سياه قلم گل
• سياه قلم چهره ، چشم
• سياه قلم هایپر رئال 

در هنر نقاشی و طراحی سبک ها و ایده های مختلفی برای خلق یک اثر هنری وجود دارد که می توان مجموعه ای از سبک های هنری را در قالب هنرهای تجسمی دسته بندی و معرفی کرد.
طراحی به نوبه خود یکی از رایج ترین و اصلی ترین شیوه های هنری است که در آن ترکیبی از ایده پردازی و خلاقیت نقاش با مهارت های دست او ادغام می شود تا یک اثر منحصر به فرد خلق شود.
حال برای همین طراحی می توان از ابزارهای مختلف و تکنیک های متنوعی استفاده کرد.
یکی از محبوب ترین و با اصالت ترین شیوه های طراحی، طراحی سیاه قلم است.
این هنر که سال هاست در سطح جهانی محبوبیت زیادی دارد بدون شک جزو اصلی ترین و تاثیرگذارترین شیوه های نقاشی در دوره های مختلف است که نقش بسزایی در پیشبرد هنر طراحی و نقاشی داشته است.
در این هنر نقاش یا طراح تنها با استفاده از ابزارهای ساده ای مانند زغال یا مدادهای طراحی، طرح مورد نظر خود را روی کاغذ اجرا می کند و طرح ها همگی سیاه و سفیدند.

در این بخش از تصویرگران پویا اندیش با ما همراه باشید تا با :

• هنر سیاه قلم
•  تفاوت سیاه قلم و طراحی
•  ابزارها و تکنیک های اجرای هنر سیاه قلم

بیشتر آشنا شویم.

همان طور که گفته شد هنر سیاه قلم ریشه در تاریخ دارد و می توان در اعصار و دوره های تاریخی مختلفی به دنبال تاریخچه این هنر بود.

معادل لاتین هنر سیاه قلم chiaroscuro است که یک واژه ایتالیایی است. این واژه به معنی سیاه و سفید است و ترکیبی از تاریکی و نور را معنا می کند.
در نتیجه می توان سیاه قلم را تکنیک به کار گرفته شده در هنرهای تجسمی برای نشان دادن نور و سایه به نحوی که اشیا به صورت سه بعدی دیده شوند تعریف کرد.
با استفاده از سایه ها و یک منبع نور می توان به تصاویر فوتورئالیستیک دست یافت. امروزه از اصطلاح Charcoal Drawing یا Draw with Charcoal به معنی نقاشی و طراحی با زغال برای این سبک هنری استفاده می شود.
در فرهنگ ایران نیز سبک سیاه قلم در واقع نقاشی هایی است که تنها شامل طیف رنگی سیاه تا سفید می شود و در آن از هیچ رنگی استفاده نمی شود.
این سبک ممکن است در مقایسه با هنرهای رنگارنگ معاصر که امروزه اغلب می بینیم قدیمی به نظر برسد.
با این حال، بسیاری از هنرمندان مدرن به استادان قدیمی خود به عنوان منبع الهام بخش برای خلق آثار هنری و عکس های سبک کیاروسکورو نگاه می کنند.

اگر تا به حال در یک موزه هنری قدم زده باشید و آثار استادان دوره رنسانس و باروک را مشاهده کرده باشید، احتمالاً از سبک چشمگیر آنها شگفت زده شده اید.
هنرمندانی مانند رامبراند و کاراواجو با استفاده از تکنیک کیاروسکورو یا همان سیاه قلم نقاشی می ‌کردند، روشی که از سایه ‌ها و یک منبع نور برای ایجاد عمق و درام استفاده می‌ کند. برای مثال، صحنه‌ های طبیعت بی‌ جان در اتاق ‌های تاریکی که توسط یک پنجره روشن می‌ شد، نقاشی می ‌شدند.
در حالی که چهره‌ ها در نقاشی های پرتره‌ ای که با درخششی طلایی و با شمع روشن می ‌شدند به تصویر کشیده می شد.

اصطلاح chiaroscuro در دوران باروک با هنرمندانی مانند Caravaggio و Rambrandt به خوبی شناخته شد، اما این سبک در واقع به قرن پنجم در یونان باستان باز می گردد. یک نقاش یونانی معروف به آپولودوروس اسکیاگرافوس ، سایه ‌هایی را ترسیم کرد تا عمق سه ‌بعدی را نشان دهد.
اگرچه هیچ یک از آثار هنری او باقی نماند، این تکنیک اسکیاگرافیا (یا “طراحی سایه”) الهام بخش نسل آینده هنرمندان شد تا بتوانند نقاشی سیاه قلم را توسعه دهند.

در طول قرن‌ های 15 و 16، استادان دوره رنسانس شروع به تلاش برای بهبود تکنیک ‌های سایه ‌اندازی قبلی کردند.
یکی از هنرمندانی که سبک کیاروسکورو را پذیرفت، لئوناردو داوینچی بود.

او که با کاغذ تیره و قهوه ‌ای رنگ شروع کرد، با تغییر رنگ ‌های تیره به رنگ‌ های روشن به ابعاد نقاشی ‌هایش رسید.
او از زغال چوب یا گچ سیاه برای ترسیم سوژه ‌هایش استفاده می ‌کرد و سپس با ایجاد تدریجی لایه ‌های سبک ‌تر از گچ، توهم سایه ها و نور را ایجاد کرد.
برای پایان، داوینچی اغلب با گواش سفید یا گچ برجستگی های مورد نظر خود را به طرح ها اضافه می کرد.
سبک رنسانس این بود که نور ملایمی را روی سوژه ها بتاباند تا صحنه های آرامی ایجاد کند.
با این حال، هنرمندان دوره باروک، سبک کیاروسکورو را با استفاده از نور خشن برای ایجاد درام و شدت و همچنین رنگ روغن برای ترکیب و ایجاد رنگ‌ های تدریجی توسعه دادند.
شاید شناخته شده ترین هنرمند سبک سیاه قلم ، نقاش ایتالیایی قرن هفدهم، میکل آنژ مریسی دا کاراواجو باشد. او اغلب بخش ‌های زیادی از پس‌ زمینه صحنه‌ هایش را سیاه می‌ کرد و سوژه‌ های پیش ‌زمینه را به‌خوبی روشن می ‌کرد تا به این ترتیب کنتراست جذابی را در طرح های خود ایجاد کند.

سیاه قلم بخش مهمی در تاریخ هنری ایران است و می توان آن را محبوب ترین سبک در بین هنرهای تجسمی در نظر گرفت. در فرهنگ ایرانی تعریف سیاه قلم شیوه ای از هنر است که در آن از قلم و مرکب سیاه برای به تصویر کشیدن اشیا یا چهره ها استفاده می شود.
در تاریخ ایران اکثرا شروع هنر سیاه قلم را به دوران قرن هفتم هجری مربوط می دانند، درست زمانی که نگارگری در ایران شکل گرفت. تاریخ دان ها کمال الملک را به عنوان اولین کسی می شناسند که نقاشی سیاه قلم را در ایران رواج داد. او از یک نوع زغال به نام مل با قلم مو برای ترسیم آثار هنری سیاه و سفید روی بوم استفاده می کرد. به کار بردن این زغال ها به دلیل ساختار مشکی تر و روان تری که دارد به خلق آثار سیاه و سفید فوتورئالیستیک کمک زیادی می کند.

شاید از نظر بسیاری سیاه قلم بسیار سخت و پیچیده به نظر برسد که با توجه به تکنیک های مختلف این سبک هنری، این موضوع امری طبیعی است. هنرمندان بسیار مشهوری در تاریخ با این سبک طراحی مرتبط بوده اند. با این حال برای تبدیل شدن به یک نقاش سیاه قلم حرفه ای به ابزار مناسب سیاه قلم، نور خوب و تمرین فراوان نیاز است. پشت سر گذاشتن دوره های تخصصی و آموزش های از پایه تا پیشرفته طراحی و سیاه قلم نیز می تواند به هنرجویان این رشته کمک کند تا به موفقیت های مد نظر خود دست یابند. در موسسه هنری پویا اندیش تمامی متودها و تکنیک های سیاه قلم به صورت کامل و از پایه تا پیشرفته آموزش داده می شود.

اصلی ترین ابزار سیاه قلم زغال است. زغال به دلیل ساختار مشکی و روانی که دارد می تواند بهترین کاربرد را در نقاشی سیاه قلم داشته باشد. زغال هایی که در این هنر مورد استفاده قرار می گیرد در حال حاضر تنوع بالایی دارد. علاوه بر زغال، کاغذ ابزار دیگری است که در نقاشی سیاه قلم به آن نیاز است. توجه به کیفیت و بافت کاغذ اهمیت بسیار زیادی دارد. کاغذهای نرم، با کیفیت و انواع روغنی می توانند بهترین انتخاب برای نقاشی به سبک سیاه قلم باشند. کاغذها باید ساختاری داشته باشند که زغال به خوبی به آنها بچسبند.  مقوای اشتتباخ و کاغذهای پوستی یا کاغذهای پاستلی روغنی از جمله کاغذهای مورد استفاده در این هنر هستند.
در نهایت این که بسته به سبک مورد استفاده، تکنیک سیاه قلم و نوع زغال ممکن است از قلم موهای مخصوص، مدادهای مشکی، سمباده، محو کن و پاک کن نیز برای سیاه قلم استفاده شود. انتخاب ابزارها باید بر اساس نوع تکنیک انتخابی صورت بگیرد. برای مثال پاک کن خمیری که نوع خاصی از پاک کن است برای بلند کردن مواد از روی سطح طراحی مورد استفاده قرار می گیرد. این پاک کن ها به صورت ویژه با زغال کار می کنند.

از نظر فنی، زغال چوب یک ماده آلی سوخته است. معمولاً جنس آن چوب است. چند نوع زغال چوب وجود دارد که توسط هنرمندان برای ایجاد یک نقاشی استفاده می شود. تفاوت زغال ها معمولا بر اساس رنگی است که در سطح کاغذ به جای می گذارند. از طرفی میزان نرمی و سختی آنها نیز با هم متفاوت است که همین موجب می شود از هر زغال برای هدفی خاص و متودی متفاوت در سیاه قلم استفاده شود. در گذشته تنها از زغال مل استفاده می شد اما امروزه می توان از انواع زغال های زیر برای نقاشی سیاه قلم استفاده کرد:

• زغال compressed sticks که دارای چندین نمونه است. برخی از آنها سخت و خاکستری رنگ اند و انواع نرم این نوع زغال نیز رنگ سیاه تیره دارد. معمولا این نوع زغال برای طراحی های بسیار حرفه ای و گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
•  زغال pressed charcoal که به آن زغال مدادی نیز گفته می شود. این نوع زغال چنان ساختار سخت و فشرده ای دارد که ظاهر آن مانند مداد است. معمولا از این نوع زغال برای طراحی هایی که به ظرافت و دقت بیشتری نیاز دارند و در آنها باید جزئیات فوتورئال اضافه شود استفاده می شود.
• زغال willow or vine charcoal که به آن زغال بید نیز گفته می شود. این نوع زغال بسیار نرم است و رنگ آن معمولا خاکستری مخملی شکل است. برای به دست آوردن بافت های مختلف یا طراحی های پایه از آن استفاده می شود.
•  زغال softer charcoal که یک ساختار پودری بسیار نرم دارد و معمولا از یک قلم مو برای طراحی با این نوع زغال استفاده می شود. این نوع زغال معمولا بیشتر برای سایه پردازی های مورد نیاز در طراحی چهره کاربرد دارد.

شاید در گذشته و در شروع ترویج و توسعه این هنر روش ها چندان متنوع نبودند، اما امروزه مانند هر هنر دیگری نقاشی سیاه قلم نیز تنوع زیادی دارد و تکنیک های مختلفی را شامل می شود. یکی از این روش ها، تکنیک هاشورزنی است که در ان از ترسیم خطوط نازک و ظریف که به موازات هم کشیده می شوند برای به تصویر کشیدن سوژه مورد نظر استفاده می شود.

روش سایش روش دیگری است که در سیاه قلم کاربرد دارد. در این متود از کاغذ برای ساییدن زغال های روی کاغذ استفاده می شود تا به این ترتیب تصویری با یک بافت به خصوص روی کاغذ شکل بگیرد. تکنیک کاربردی بعدی در سیاه قلم تکنیک محو کردن است در این روش از محو کن یا انگشت دست استفاده می شود تا با ایجاد نقاط تاریک تر و روشن تر، با استفاده از یک کنتراست جذاب طرح ها ترسیم شوند. اساس این تکنیک، سایه روشن است.
در نهایت می توان برای طراحی سیاه قلم از تکنیک پاک کن زنی استفاده کرد. پاک کن مورد استفاده در این تکنیک یک پاک کن مخصوص است که ساختاری نرم و انعطاف پذیر دارد. با استفاده از پاک کن می توان اشکال دلخواه را روی سطح ایجاد کرد.

برای این که یک نقاشی سیاه قلم جذابیت و گیرایی خود را داشته باشد باید به یک سری نکات حرفه ای در این زمینه توجه داشت. در درجه اول باید بهترین و مناسب ترین متریال و ابزارهای مخصوص سیاه قلم را تهیه کرد. ابتدا بررسی کنید که بهترین ابزار سیاه قلم چیست و از کجا می توان با کیفیت ترین متریال را تهیه کرد.
نکته مهم بعدی انتخاب بهینه و دقیق سوژه هاست. اگر هدف نقاشی چهره باشد باید تناسبات چهره را به دقت رعایت کرد و بهترین ژست را برای طراحی در نظر گرفت. نکته مهم بعدی مربوط به انتخاب متود طراحی سیاه قلم است. متناسب با نوع سوژه، میزان مهارت و ابزارهای در دسترس باید بهترین تکنیک را انتخاب کرد.
در دست گرفتن زغال برای طراحی با مداد متفاوت است. بهترین حالت این است که زغال چوب را با انگشت شست و سبابه بگیرید و کف دست خود را روی سطح کاغذ نگه دارید. این بهترین تکنیک برای کشیدن نقاشی با زغال است.
از نورپردازی و ایجاد سایه ها و روشنایی ها غافل نشوید. این شاخصه ها می توانند به نقاشی های سیاه قلم عمق و بعد لازم را بدهند تا به این ترتیب بتوان طرح ها و نقاشی ها را به خوبی سه بعدی کرد. پس زمینه ها و ایده پردازی خلاقانه هم قطعا در بالا بردن کیفیت نقاشی سیاه قلم تاثیر دارند. در نهایت اگر به دنبال حرفه ای تر شدن در این زمینه هستید از آموزش های مرتبط غافل نشوید. آموزش سیاه قلم می تواند به میزان زیادی در افزایش قدرت خلاقیت و مهارت های طراحی افراد تاثیر داشته باشد.

سیاه قلم شاخه ای از هنر طراحی و نقاشی است که همه آنها در زیر مجموعه هنرهای تجسمی دسته بندی می شوند. با این حال اگر بخواهیم تفاوت سیاه قلم و طراحی را در نظر بگیریم، مهم ترین تفاوت شان ابزاری است که برای هر کدام استفاده می شود. طراحی معمولا با مدادهای گرافیتی انجام می شود اما سیاه قلم به صورت مشخص با زغال های مخصوص کشیده می شود. از نظر راحتی نیز معمولا طراحی با مداد راحت تر از طراحی با زغال است. تکنیک ها نیز تا حدود زیادی با هم متفاوت اند.

با استفاده از تکنیک های مختلف نقاشی سیاه قلم می توان هر نوع طرح و سوژه ای را به تصویر کشید. مناظر طبیعی و نقاشی حیوانات اصلی ترین سوژه های نقاشی های سیاه قلم هستند. با این حال نقاشی های چهره و پرتره های هنری نیز با سبک سیاه قلم به وفور دیده می شوند. نقاشی از:

• بناهای تاریخی
• شخصیت ها
• چهره های تاریخی و …

نیز می توانند سوژه نقاشی های سیاه قلم باشند.

اگر با روشی اصولی و از مسیری درست وارد دنیای سیاه قلم شوید، قطعا می توانید از این هنر درآمد نیز کسب کنید. بخشی از بازار کار هنر سیاه قلم مربوط به فروش آثار و نقاشی های هنری می شود. برخی هنرمندان با دریافت سفارش طراحی پرتره مشتریان خود، درآمد کسب می کنند. زمینه حرفه ای دیگری که می توان بعد از آموزش های جامع و تمرین های فراوان وارد آن شد، حوزه تدریس است. با تدریس نقاشی سیاه قلم به صورت خصوصی یا در آموزشگاه های هنرهای تجسمی می توان درآمد کسب کرد.

هنرمندان زیادی در زمینه ترسیم نقاشی سیاه قلم فعالیت داشتند که برجسته ترین آنها لئوناردو داوینچی و کاراواجو بودند. داوینچی از این تکنیک برای ترسیم فیگورهای سه بعدی استفاده می کرد و کاراواجو از چنین تضادهایی برای نمایش درام های خود بهره می برد. این سبک از کار تاثیر احساسی به سزایی روی کارهای این هنرمندان داشت.

زغال ساختاری نرم و روان دارد و به دلیل ساختار آن می توان اشکال و بافت های مختلفی را ایجاد کرد. امکان ایجاد خطوط تیره و روشن و سایه های جذاب، معمولا نقاشی های سیاه قلم جذابیت بالایی دارند. مزیت دیگر استفاده از زغال این است که می توان آن را از متریال های طبیعی به دست آورد و دسترسی به آن آسان است. از طرفی زغال به راحتی پاک می شود و همین ویژگی در ایجاد سایه روشن ها و سایه پردازی ها کاربرد زیادی دارد. طرح های بسیار متنوعی را می توان با زغال به وجود آورد.

نقاشی های سیاه قلم به دلیل ساختار حساس و نرم زغال به نگهداری نیاز دارند، چرا که ثبات آنها کم است. برای حفظ کیفیت آنها باید از روش های به خصوصی بهره برد. یکی از بهترین تکنیک ها در نگهداری از آثار سیاه قلم استفاده از اسپری های فیکساتور است که به نقاشی های سیاه قلم یک پوشش نگهدارنده می دهند. پوشش لمینت نیز می تواند در نگهداری از تابلوهای سیاه قلم مورد استفاده قرار بگیرد.