آشنایی با کالیگرافی مدرن و کاربرد هایی که دارد

کالیگرافی را می توان یکی از شاخه های هنری خوش نویسی در نظر گرفت. این واژه یک عبارت یونانی است و از دو کلمه مجزا که یکی به معنای زیبایی و دیگری به معنای نوشتن است، تشکیل شده است. به این ترتیب کالیگرافی به معنای هنر زیبا نوشتن است.
خوش نویسی از دیرباز در بین جوامع وجود داشته و در بررسی تاریخچه کالیگرافی می توان به دوره های بسیار دوری رسید. از همان زمان که انسان از حروف برای نوشتن استفاده می کرد، همیشه به دنبال راهی برای زیباتر نوشتن بوده است.

اما کالیگرافی یا هنر خوش نویسی امروزه تنوع بالای دارد و سبک های متعددی از این رشته هنری جذاب وجود دارد. از این رو کار انتخاب و درک این شاخه های مختلف کمی دشوار می شود. با انواع مختلف حروف، ممکن است تصمیم گیری در مورد این که کدام نوع خوش نویسی بهترین است و این که چه تفاوت هایی بین سبک های مختلف وجود دارد کمی دشوار باشد.
یکی از شاخه های اصلی و کاربردی امروزی، کالیگرافی مدرن نام دارد. این شاخه از کالیگرافی در مقابل سبک کالیگرافی سنتی قرار دارد و مشخصات و ویژگی های مخصوص به خود را دارد. از طرفی نیز کاربرد های آن متفاوت است. در ادامه بیش تر با کالیگرافی مدرن و کاربرد های آن آشنا خواهیم شد.

کالیگرافی چیست؟

کالیگرافی در واقع شاخه ای جدا شده از هنر خوش نویسی است. بعد از این که در دوره هایی بسیار دور افراد از تکنیک های مختلف نوشتن برای ترسیم دست نوشته های خود استفاده کردند، به تدریج به سمت هنری مجزا روی آوردند که در آن از خطوط به شکلی متفاوت استفاده می شد.
ریشه و تاریخچه کالیگرافی را می توان به همان مبدا خوش نویسی مربوط دانست. زمانی که هنرمندان یونانی و رومی با نوشتن دست نوشته های منحصر به فرد و با اشکال و خطوطی خاص، نامه ها و کتاب های آن دوره را می نوشتند و ثبت می کردند. در امپراطوری چین نیز آثار کالیگرافی اولیه را می توان دنبال کرد.

به تدریج با تمایل بیش تر هنرمندان به سبک های متفاوت خوش نویسی، هنری مجزا به نام کالیگرافی شکل گرفت که ترکیبی از نقاشی و خطاطی بود. در این شاخه هنری به دلیل ترکیب شدن هنر نقاشی و خطاطی و ایجاد شکل های منحصر به فرد، جذابیت آثار به جای مانده بسیار زیاد است.
در کالیگرافی طرح ها و خط ها با هم ترکیب شده تا اثری بصری را خلق کنند. در این اثر هنری بصری خلاقیت نقش مهمی دارد. معمولا نوشته ها و خطوط در لا به لای نقاشی و طرح ها گم می شوند و نمای کلی بسیار زیبا و چشم نواز است.

آیا کالیگرافی با خوش نویسی دقیقا یکسان است؟

نکته ای که در خصوص کالیگرافی مطرح می شود این است که معمولا این شاخه را در بسیاری از منابع با خوشن نویسی و خطاطی حروف را با کالیگرافی یکی می دانند. اما در واقع این دو تکنیک که هر دو با دست انجام می شوند، تفاوت های بسیاری با هم دارند.
تمایز های آن ها را عمدتا حرفه ای ها درک می کنند. در هنر خوش نویسی تنها حروف و خطوط مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالی است که در کالیگرافی از تصاویر، نقاشی و خطوط و نوشتار به صورت ترکیبی استفاده می شود. حال اگر به کالیگرافی مدرن مراجعه کنیم، تفاوت ها از این سطح هم فراتر می رود.

انواع کالیگرافی

کالیگرافی که امروزه با آن سر و کار داریم، مسیری طولانی را طی کرده و به همین دلیل هم شاخه ها و سبک های متفاوتی را شامل می شود. خود کالیگرافی را می توان به کالیگرافی خط، کالیگرافی نقاشی خط و کالیگرافی اسم و … دسته بندی کرد.
علاوه بر این بر اساس سبک و منشا این هنر، آن را به انواع کالیگرافی شرقی، غربی و کالیگرافی اسلامی نیز دسته بندی می کنند. در ایران نیز کالیگرافی فارسی طرفداران بسیار زیادی دارد. اما در یک دسته بندی کلی، این هنر زیبا نوشتن را به دو دسته کالیگرافی سنتی و کالیگرافی مدرن دسته بندی می کنند.
کالیگرافی سنتی همان طور که از نام آن هم مشخص است، شاخه ای کلاسیک و سنتی از هنر خوش نویسی است که با تکیه به همان اصول اولیه خوش نویسی و با کمی تغییرات، یک سبک رایج از نوشتار هنرمندانه محسوب می شود. در این سبک، قوانین ثابت اند و روش ها کاملا سنتی است. در مقابل آن، کالیگرافی مدرن قرار می گیرد که ماهیت آن مدرن و معاصر بودن است.

کالیگرافی مدرن چیست؟

برای درک هر چه بهترکالیگرافی مدرن، بهتر است با ریشه و تعریف خوش نویسی بیش تر آشنا بود. با داشتن کمی اطلاعات در خصوص تاریخچه خوش نویسی و دانستن تفاوت بین خط شکسته و کالیگرافی، می توان آگاهی بیش تری نسبت به هنر زیبا نوشتن مدرن پیدا کرد.
کالیگرافی مدرن را با نام کالیگرافی نقاشی خط مدرن نیز می شناسند. در این شاخه هنری می توان آثار هنر های معاصر و مدرن را دنبال کرد. معمولا در شیوه های مدرن رنگ های جدید تری استفاده می شود و آثار سادگی بیش تر و تزئین کم تری دارند. در آثاری که به عنوان کالیگرافی به سبک مدرن ارائه می شوند، خطوط و نوشته ها در هنر و رنگ ها غرق شده اند و نمی توان به درستی متن را تشخیص داد. همین غرق شدن و در هم تنیده شدن خطوط، نقاشی ها و اشکال در هم، زیبایی منحصر به فرد آثار کالیگرافی مدرن را به وجود می آورد.

انواع تکنیک های کالیگرافی مدرن

علاوه بر این خود سبک کالیگرافی مدرن را می توان در انواع مختلفی مشاهده کرد. معمولا دو دسته بندی عمده این سبک هنری نوشتن شامل نوع دستی و نوع دیجیتال می شود. نوع دستی آن مانند سبک کلاسیک با استفاده از جوهر و قلم مو های مخصوص و روی کاغذ انجام می شود. در این سبک دستی یک طرح کلی ترسیم شده و خطوط و متن ها در آن نوشته می شوند.
اما در مقابل روش دستی، تکنیک دیجیتالی قرار می گیرد. این سبک نوشتاری هنری به صورت ویژه جایگاه خود را در عصر دیجیتال و در بین هنر های دیجیتالی پیدا کرده است. می توان آن را نوعی خوش نویسی هنری به صورت دیجیتالی نیز در نظر گرفت. از این رو به کالیگرافی مدرن دیجیتالی، کالیگرافی دیجیتالی نیز گفته می شود.

این شاخه دقیقا بر خلاف کالیگرافی دستی است که در آن هنرمند بیش تر به صورت دستی اشکال و خطوط را به تصویر می کشد. در نتیجه در کالیگرافی دیجیتالی مدرن بر خلاف کالیگرافی مدرن دستی، آثار کاملا به صورت دیجیتالی و به کمک کامپیوتر و نرم افزار های به خصوص ترسیم خواهد شد.

تاریخچه کالیگرافی مدرن

قدمت هنر کالیگرافی به کتب و انجیل های دست نوشته از پیش از قرون وسطی و پس از آن باز می گردد. در واقع می توان گفته ریشه کالیگرافی مدرن از آن دوره منشا می گیرد. هنگامی که راهبان شروع به خسته شدن از نوشتن کردند، شروع به تزئین لبه‌ های صفحات و اولین حروف فصل‌ ها با حیوانات، شکل ‌ها، گیاهان و سایر عناصری کردند که از آن ها الهام گرفته شده بود.
این سبک ILUMINATION نام داشت و شاخه ای از خوش نویسی کلاسیک بود. استفاده از قلم ‌های فواره‌ ای که جوهر ثابتی را تامین می‌کردند و سپس برس ‌های آبرنگ با کارتریج ‌های جوهر، خوش نویسی را به امری مدرن ‌تر و رنگارنگ ‌تر تبدیل کرد و در نتیجه این شاخه به یک هنر جدید تبدیل شد.

در این میان حروف دستی و نوشته های دستی وجود داشتند که تفاوت زیادی بین آن ها و حروف کالیگرافی وجود داشت. بعد از گذشت یک دوره، حروف کالیگرافی دیجیتالی این شکاف را از بین برد. در نتیجه با پیشرفت فناوری و توسعه کامپیوتر ها و نرم افزار ها در عصر کنونی، هنرمندان اکنون می توانند تکنیک های خوش نویسی را در تبلت خود بیاموزند، بدون این که دست خود را پر از جوهر کنند و از هزاران تکه کاغذ استفاده کنند. حرکات بالا و پایین قلم های خوش نویسی را اکنون می توان به کمک عناصر دیجیتالی یاد گرفت و روی آن تسلط یافت. بسیاری بر این باورند که کالیگرافی مدرن و دیجیتالی آینده هنر خوش نویسی خواهد بود.

ماهیت کالیگرافی مدرن چیست؟

همان طور که اشاره شد، خوش نویسی هنر نوشتن است، پیرو این ایده حروف دستی نیز هنر ترسیم حروف است. ترسیم این حروف مانند ایجاد یک اثر هنری است که هر حرف موجودیت خودش را دارد و تاثیری متمایز در قاب نهایی کار خواهد داشت. حروف در یک ترکیب قرار می گیرند، وزن و قد و تزئین های هر حرف به کل ترکیب بستگی خواهد داشت. در هنر کالیگرافی مدرن دستی و دیجیتالی حروف ترسیم شده، پر می شوند و دوباره پردازش می شوند تا به شکل کامل خود دست یابند.
هماهنگی و موزون بودن حروف در کنار اشکال و تصاویر می تواند سبک و استایل یک اثر کالیگرافی مدرن را مشخص کند. معمولا در آثار کالیگرافی مدرن، چه به صورت دستی باشند و چه به صورت دیجیتالی تمرکز اصلی روی خوانا بودن نوشته ها نیست. در واقع بیش تر زیبا بودن و هماهنگ بودن تصاویر و متن ها اهمیت دارد و باید تلفیق این دو به طرز هنرمندانه ای انجام شده باشد.

کالیگرافی مدرن در چه بخش هایی مورد استفاده قرار می گیرد؟

چند سالی است که گرایش hand lettering بر رسانه ‌های اجتماعی، تابلو های سیاه کافی‌شاپ ها، لوگو های تبلیغاتی و مورد استفاده در بسته بندی ها و تیزر های آنلاین، لیوان ‌ها و همه جا مشاهده می شود. فونت های سنتی و فونت های جدید اسکریپت هر روز منتشر می شود.
اینستاگرام با نقل قول های دستی و نوشته ها و متن هایی با جذابیت بصری پوشیده شده است. نمی توان متوجه شد که حروف دستی چقدر محبوب شده است. هنرمندان، طراحان گرافیکی، دست ‌نویس ‌ها و خوش نویسان به طور یکسان اکنون می‌توانند نوشته ها و آثار هنری حروف خود را به صورت دیجیتالی با براش ‌های دیجیتالی ویژه و تبلت‌ های بسیار هوشمند مانند iPad Pro ایجاد کنند.

از این رو کاربرد کالیگرافی مدرن را می توان در دنیای دیجیتالی و انواع پلتفرم های آنلاین مشاهده کرد. برای طراحی کارت پستال، نامه های دیجیتالی، تهیه و طراحی بروشور های تبلیغاتی و آموزشی، ساخت و طراحی لوگو و بازاریابی دیجیتال این سبک کالیگرافی دیجیتالی مدرن کاربرد دارد. در تهیه محتوا های منتشر شده در رسانه های اجتماعی می توان بیش تر استفاده و کاربرد از کالیگرافی مدرن را شاهد بود.
از طرفی در برندینگ نیز سبک های مختلف کالیگرافی مدرن مورد استفاده قرار می گیرد. این شاخه هنری به دلیل جذابیت بصری بالایی که دارد می تواند به خوبی روی آگاه سازی مشتریان تاثیر بگذارد و نظر مثبت آن ها را به سمت برند مربوطه جلب کند.

کالیگرافی مدرن در چه بخش هایی مورد استفاده قرار می گیرد؟

چند سالی است که گرایش hand lettering بر رسانه ‌های اجتماعی، تابلو های سیاه کافی‌شاپ ها، لوگو های تبلیغاتی و مورد استفاده در بسته بندی ها و تیزر های آنلاین، لیوان ‌ها و همه جا مشاهده می شود. فونت های سنتی و فونت های جدید اسکریپت هر روز منتشر می شود.
اینستاگرام با نقل قول های دستی و نوشته ها و متن هایی با جذابیت بصری پوشیده شده است. نمی توان متوجه شد که حروف دستی چقدر محبوب شده است. هنرمندان، طراحان گرافیکی، دست ‌نویس ‌ها و خوش نویسان به طور یکسان اکنون می‌توانند نوشته ها و آثار هنری حروف خود را به صورت دیجیتالی با براش ‌های دیجیتالی ویژه و تبلت‌ های بسیار هوشمند مانند iPad Pro ایجاد کنند.

از این رو کاربرد کالیگرافی مدرن را می توان در دنیای دیجیتالی و انواع پلتفرم های آنلاین مشاهده کرد. برای طراحی کارت پستال، نامه های دیجیتالی، تهیه و طراحی بروشور های تبلیغاتی و آموزشی، ساخت و طراحی لوگو و بازاریابی دیجیتال این سبک کالیگرافی دیجیتالی مدرن کاربرد دارد. در تهیه محتوا های منتشر شده در رسانه های اجتماعی می توان بیش تر استفاده و کاربرد از کالیگرافی مدرن را شاهد بود.
از طرفی در برندینگ نیز سبک های مختلف کالیگرافی مدرن مورد استفاده قرار می گیرد. این شاخه هنری به دلیل جذابیت بصری بالایی که دارد می تواند به خوبی روی آگاه سازی مشتریان تاثیر بگذارد و نظر مثبت آن ها را به سمت برند مربوطه جلب کند.

مزیت های کالیگرافی مدرن چیست؟

این شاخه هنری بسیار زیبا و جذاب کاربرد های زیادی دارد و به همین دلیل نیز مزیت های زیادی را می توان برای آن در نظر گرفت. اول از همه این که تمام سبک ها و زبان های رایج دنیا را می توان در این سبک هنری مشاهده کرد و مورد استفاده قرار داد.
کالیگرافی مدرن چه به صورت دستی و چه به صورت دیجیتالی سازگاری و تطابق بسیار بالایی با هنر معاصر داشته و به همین دلیل محبوبیت و کاربرد آن بیش تر است. کاربران مختلفی می توانند به لطف هنر مدرن کالیگرافی، وارد دنیای خوش نویسی شوند. سبک های مورد استفاده در این شاخه یادگیری هنر خوش نویسی را راحت تر کرده و این هنر را روز به روز بیش تر به اوج می رساند.
از همه مهم تر این که برخلاف سبک های سنتی که دست خط زیبا داشتن یک اصل بود، در بسیاری از شاخه های کالیگرافی مدرن، خصوصا سبک دیجیتالی آن داشتن دست خط زیبا دیگر یک محدودیت نیست و افراد بسیار بیش تری می توانند با شرکت در دوره های آموزشی زیبا نوشتن را یاد بگیرند.

سوالات متداول آشنایی با کالیگرافی مدرن

کالیگرافی مدرن چیست و چگونه با خوشنویسی سنتی تفاوت دارد؟
کالیگرافی مدرن رویکردی خلاقانه و پویا در هنر نوشتار است که در آن قواعد سنتی ممکن است انعطاف‌پذیرتر باشند. در خوشنویسی سنتی، الگوها و دستورالعمل‌های دقیق داریم، در حالی که کالیگرافی مدرن بر آزادی هنرمند و استفاده از سبک‌های تلفیقی تمرکز دارد.

چه عناصری در کالیگرافی مدرن اهمیت ویژه‌ای دارند ؟
تجربه با فرم حروف ، بازی با رنگ و بافت، و استفاده از ابزارهای متنوع (قلم‌های مختلف، ماژیک‌ها، قلم‌موها) نقش کلیدی دارند. همچنین انتخاب ترکیب‌بندی (Composition) و ترکیبات بصری در کالیگرافی مدرن بسیار مهم است.

چرا کالیگرافی مدرن محبوبیت روزافزون پیدا کرده است؟
کالیگرافی مدرن به دلیل جذابیت بصری، امکان خلاقیت بالا و آزادی در شکستن قواعد سنتی، برای مخاطبان امروزی جذاب شده و در صنایع مختلف مانند طراحی لوگو، پوستر، دعوت‌نامه‌ها و حتی تزئینات منزل کاربرد زیادی دارد.

آیا برای شروع کالیگرافی مدرن باید خوشنویسی سنتی را بلد باشیم؟
داشتن پس‌زمینه‌ای از خوشنویسی سنتی می‌تواند مفید باشد، اما الزام نیست. بسیاری از هنرمندان مستقیم از کالیگرافی مدرن شروع می‌کنند و با تمرین به مهارت می‌رسند. مهم‌ترین اصل، علاقه و پشتکار در یادگیری و خلاقیت است.

کدام ابزارها برای تمرین کالیگرافی مدرن پیشنهاد می‌شوند؟
قلم‌مو، ماژیک‌های براش (Brush Pen)، قلم تخت، خودنویس‌های مخصوص و همچنین ابزارهای دیجیتال (تبلت گرافیکی) همگی در کالیگرافی مدرن استفاده می‌شوند. انتخاب ابزار به سلیقه و طرح مورد نظر هنرمند بستگی دارد.

آیا کالیگرافی مدرن فقط با حروف لاتین انجام می‌شود یا حروف فارسی را هم شامل می‌شود؟
هر دو. کالیگرافی مدرن می‌تواند در حروف لاتین، فارسی و حتی ترکیبی از هر دو صورت بگیرد. هنرمندان اغلب در حروف فارسی نیز با تغییراتی مدرن تجربه می‌کنند تا اشکال جدید و جذاب خلق شود.

چگونه می‌توان مهارت خود را در کالیگرافی مدرن تقویت کرد ؟
تمرین مداوم پایه‌ی پیشرفت است. به‌علاوه، مشاهده‌ی آثار هنرمندان مختلف، شرکت در کارگاه‌ها یا دوره‌های آموزشی، و اشتراک تجربه با دیگر هنرجویان راه خوبی برای یادگیری و پیدا کردن سبک شخصی است.

آیا کالیگرافی مدرن در کسب‌وکارها هم کاربرد دارد؟
بله. طراحی لوگوهای نوشته‌شده (Logotype)، پوسترهای تبلیغاتی، نوشته‌های خاص برای بسته‌بندی محصولات و حتی دکوراسیون داخلی فروشگاه‌ها یا رستوران‌ها از مواردی هستند که به کالیگرافی مدرن نیاز دارند.

چرا برخی هنرمندان در کالیگرافی مدرن رنگ‌های متنوع و افکت‌های خاص به کار می‌برند؟
کالیگرافی مدرن بر خلاقیت و آزادی در بیان شکل حروف تأکید دارد. استفاده از رنگ‌های متنوع، تکنیک‌های آبرنگ یا اسپری و افکت‌های خاص به هنرمند اجازه می‌دهد حس و حال منحصربه‌فردی در کار ایجاد کند.

برای شروع یادگیری کالیگرافی مدرن، از کدام سبک‌ها یا منابع می‌توان الهام گرفت؟
می‌توانید از پیج‌های اینستاگرام یا وب‌سایت‌های هنرمندان کالیگرافی مدرن، کتاب‌های آموزشی و ویدیوهای اینترنتی آغاز کنید. ابتدا چند طرح ساده را تمرین و سپس رفته‌رفته در طراحی‌های پیچیده‌تر تجربه کسب کنید.

کالیگرافی مدرن تنها بر نوشتار تمرکز دارد یا شکل‌ها و عناصر تزئینی هم شامل آن می‌شود؟
کالیگرافی مدرن می‌تواند با اشکال گرافیکی، طرح‌های آبرنگی، نقوش تزیینی و حتی زمینه‌های بافت‌دار ترکیب شود. در اصل هر عنصری که به جذابیت بصری متن کمک کند، می‌تواند در این سبک استفاده شود.

آیا برای کالیگرافی مدرن باید نرم‌افزار دیجیتال هم یاد گرفت ؟
بستگی به هدف شما دارد. اگر بخواهید آثار خود را در دنیای دیجیتال به اشتراک بگذارید یا پروژه‌هایی مانند لوگو طراحی کنید، آشنایی با نرم‌افزارهایی مثل Adobe Illustrator یا Photoshop مفید است. اما بسیاری از هنرمندان تنها با قلم و کاغذ کار می‌کنند.