کالیگرافی فارسی چیست ؟

ایران زمین همیشه مبدا هنری های اصیل و منحصر به فردی در دنیا بوده و هست. اما شاید در بین هنر های مختلفی که در تمام دوره ها در بین ایرانیان رواج داشته است، هیچ هنری به اندازه هنر خوش نویسی به درجات بالایی از محبوبیت و ارزشمندی نرسیده باشد.
خوش نویسی در دوره های متعددی به عنوان یک هنر اصیل و ارزشمند در نظر گرفته شده است. از همه مهم تر این هنر در بین مردم و هنرمندان دوره های مختلف بسیار رایج بوده و هست. با این حال این هنر نیز در مسیر های گذشته خود تغییرات زیادی را تجربه کرده و امروزه به جایگاه ویژه ای دست یافته است.
یکی از شاخه های بسیار منحصر به فرد که از خوش نویسی سنتی منشا گرفته است، کالیگرافی فارسی نام دارد. این هنر زیبا که از فونت های اصیل فارسی در آن استفاده می شود، یکی از برجسته ترین شاخه های هنری شناخته شده در سطح جهانی است. در ادامه بیش تر با کالیگرافی فارسی و جنبه های مختلف آن آشنا می شویم.

تاریخچه کالیگرافی فارسی

تاریخچه کالیگرافی ایرانی به دوره های بسیار دوری باز می گردد. در دوران معرفی اسلام، ایرانیان در راستای حفظ زبان اصیل پارسی سعی در تطبیق الفبای خود با حروف عربی داشتند و از آن نقطه فونت ها و حروف فارسی را توسعه دادند.
چندین دوره بعد، هنرمندان برجسته ایرانی انواع خط خوش نویسی فارسی را معرفی کردند. در ادامه خوش نویسان بسیار برجسته ای شهرت یافتند که آثار آن ها هنوز هم جز برترین و زیباترین آثار است. میر عماد یکی از آن هاست. در دوران صفویه اما خوش نویسی به اوج خود رسید و این هنر بیش از همیشه رایج شد. علی رضا عباسی یکی از برجسته ترین خوش نویسان در این عصر بود. در ادامه اما در دوره قاجار بود که میرزا غلامرضا امیر خانی با ترسیم فونت های نستعلیق به سبکی متفاوت، اولین آثار متفاوت کالیگرافی فارسی را ارائه داد.

اهمیت هنر کالیگرافی فارسی

از هنر کالیگرافی فارسی در زمینه های متعددی استفاده می شود. به نوعی می توان گفت که این هنر بسیار زیبا و ارزشمند تکمیل کننده بسیاری از رشته های هنری دیگر است. بسیاری از هنر ها بدون استفاده از خطوط تزئینی و بسیار زیبای کالیگرافی ناقص به نظر می رسند.
سال هاست که ایرانیان از خطوط و فونت های هنری برای تزئین آثار متفاوت هنری شان استفاده می کردند. از نوشتن کتب شعر بزرگان هنر ایران زمین گرفته تا ترسیم تابلو های هنری و نقاشی، زیبا سازی ظروف سفالی و ظروف فلزی و حتی در معماری فارسی و ساخت بنا های تاریخی می توان ردپای هنر کالیگرافی فارسی را دنبال کرد.
در بسیاری از کتب شعر برجسته ایرانی مانند کتاب حافظ، بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی و کتاب شعر خیام از خطوط ظریف و زیبای کالیگرافی استفاده شده و این آثار را به عنوان آثار هنری بسیار گران بها تبدیل کرده است. حتی در زمینه مذهبی و تذهیب کتب دینی مانند قرآن و نهج البلاغه نیز در قسمت ترجمه این کتب به فارسی از خطوط زیبای خوش نویسی فارسی استفاده شده است.

ماهیت کالیگرافی فارسی

هنر کالیگرافی یکی از برجسته ترین و مشهور ترین هنر های ایرانی است. در این شاخه هنری می توان سبک های مختلف را به همراه تزئینات و طرح های برجسته ایرانی مشاهده کرد. کالیگرافی فارسی از فونت های برجسته ایرانی برای ترسیم خطوط به شکلی هنرمندانه استفاده می شود.
هنر کالیگرافی ایرانی از نماد های هنری، حروف و یک سری عناصر برجسته در کنار هم استفاده می شود تا به این ترتیب جذابیت بیش تر و ویژگی های زیبایی شناختی متعدد این هنر را نشان دهد. مهم ترین نکته در کالیگرافی فارسی استفاده از فونت های اصیل خوش نویسی ایرانی به طرزی هنرمندانه و تزئینی است.
این فونت ها شامل فونت های طلیق، نستعلیق، نسخ، ثلث، شکسته، کوفی، خط های تزئینی و … می شوند. با ترکیب بندی هنرمندانه این خطوط و کلمات و با افزودن جزئیات هنری و تزئینی متعدد به این حروف، آثار به دست آمده از این هنر به مراتب زیباتر و متفاوت تر نیز می شود.

سبک خوش نویس های فارسی

در این سبک از خوش نویسی فونت های فارسی علاوه بر این که با یک ترکیب بندی جدید در کنار هم قرار می گیرند، از تکنیک سایه زنی حروف نیز به منظور زیباتر جلوه دادن آن ها استفاده می شود. از این رو با این کار فونت ها به مراتب زیباتر و متفاوت تر دیده می شوند. درست مانند دیگر شاخه های کالیگرافی، ماهیت اصلی کالیگرافی فارسی نیز روی نمایش جلوه های بصری استوار است و بیش تر هدف از ارائه این آثار، زیبا جلوه دادن آن است.
در نتیجه در این سبک از نوشتار فارسی نیز ممکن است خوانا بودن کلمات و جملات چندان مد نظر نباشد. از طرفی نیز در بسیاری از آثار ارائه شده، بسته به نوع آن ها می توان از نقاشی های اصیل ایرانی، رنگ های گرم و زیبای هنر ایرانی، طراحی های برجسته و … در ترکیب با این خطوط استفاده کرد. نقاشی خط یکی از محبوب ترین سبک های کالیگرافی است که زیبا ترین آثار را ارائه می دهد.

نستعلیق و کالیگرافی فارسی

در بین خطوط و فونت های مختلف فارسی، خط نستعلیق جایگاه بسیار ویژه ای در بین سایر خطوط دارد. در کالیگرافی فارسی می توان به وفور استفاده از این فونت را شاهد بود. سبک های متفاوتی نیز برای ترکیب بندی و زیبا سازی آثار کالیگرافی ایرانی با فونت نستعلیق وجود دارد که بیش تر به هنر، خلاقیت و ذوق هنرمند وابسته است.
در کل نستعلیق را به عنوان یکی از محبوب ترین سبک نوشتار معاصر در نظر می گیرند و آن را به عنوان یکی از خط های کلاسیک خوش نویسی فارسی می شناسند. نستعلیق به عروس خط های خوش نویسی نیز معروف است.

برای اطلاعات بیشتر از مطالب کالیگرافی اسم بخش کالیگرافی اسم را حتما مطالعه نمایید.

کاربرد های کالیگرافی فارسی

از هنر کالیگرافی با فونت های فارسی می توان در زمینه های متعددی استفاده کرد. هر جا که به هنر زیبا نوشتن نیاز باشد و از کلمات و جملاتی با فونتهای فارسی استفاده شود،میتوان از کالیگرافی فارسی بهره برد.
یکی از زمینه های کاربرد آن در طراحی کارتهای پستال، کارتهای عروسی،کتاب های شعر،دست نوشته های هنری، تابلوهای لوکس و کلاسیک و مواردی مشابه است. در زمینه بازاریابی و طراحی لوگو نیز میتوان از فونت های فارسی در قالبی هنری استفاده کرد و آثاری متفاوت و برجسته را ارائه داد.
در زمینه دیجیتالی نیز کالیگرافی فارسی کاربرد های زیادی دارد. از طراحی سایت گرفته تا طراحی محتوا های آنلاین و نوشته ها و جملات مورد استفاده در فیلم ها، می توان از تکنیک های مختلف کالیگرافی فارسی استفاده کرد.

اهمیت آموزش و یادگیری کالیگرافی فارسی

برای استفاده از مزیت های این هنر و یادگیری اصول آن، قطعا به آموزش های اولیه تا آموزش های پیشرفته نیاز است. باید ابتدا با اصول خوش نویسی سنتی و انواع فونت های ایرانی آشنا بود و تمام قواعد و قوانین نوشتار فارسی را آموخت.
با بهره گیری از آموزشها و داشتن مهارت و خلاقیت در زمینه ارائه آثاری متفاوت،میتوان از هنر کالیگرافی فارسی در زمینه های مختلف استفاده کرد. دوره های آموزشی در این زمینه برگزار میشود که میتوان از آنها به عنوان مطمئنترین نقطه برای شروع یادگیری حرفه ای کالیگرافی فارسی استفاده کرد.

سوالات متداول