ویترای چیست ؟ ( هنر نقاشی روی شیشه ) + فیلم

همین الان ببین : فیلم جذاب هنر ویترای

گاهی تکه ای سنگ، چوب، پارچه می تواند بهانه ای برای آفرینش یک اثر هنری باشد. حتی ظرافت و شکنندگی شیشه نیز برای هنرمند یک مانع نیست. هنر قدیمی ویترای نمونه ای از این خلاقیت های هنرمندانه است. ویترای چیست که پس از هزاران سال هنوز مورد توجه زیادی است؟ در یک کلام ویترای هنر نقاشی روی شیشه است که با تکنیک و شیوه خاصی انجام می شود. حتی در ساختمان های تاریخی نیز نمونه های از vitray را می توانید ببینید. این نقاشی ها روی شیشه پنجره ها و خانه های اشرافی قدیمی دلبری می کند. آیا می دانید نقاشی روی شیشه چیست و چگونه اجرا می شود؟ دوست دارید با شرکت در کلاس ویترای شما هم روی شیشه ها نقاشی بکشید؟

هنر ویترای چیست ؟

ویترای یکی از هنرهای باستانی است که در طول تاریخ بارها مورد بی توجهی قرار گرفته. هنر ویترای تکنیک نقاشی روی ظروف شیشه ای است. در واقع ویترای نوعی تزیین شیشه به حساب می آید که تنوع زیادی هم دارد. نمونه هایی از این هنر ظریف و شگفت انگیز راه به موزه های جهانی پیدا کرده اند تا در معرض دید هزاران نفر باشند. ویترای از هنرهای قدیمی است که در قرون وسطی و در کشورهای اروپایی، بسیار رایج بوده است.

تاریخچه ویترای چیست ؟

طبق یافته های باستان شناسی، پیشینه ویترای به قرن سوم میلادی بر می گردد. در منطقه Apulia ایتالیا اولین نمونه های نقاشی روی شیشه کشف شده و قدمتی چندین هزار ساله دارد. همچنین در کاتاکومب های ایتالیا نیز تعدادی مدالیون با نقاشی روی شیشه پیدا شده که هم اکنون در موزه نگهداری می شود.
در کشورهای اروپایی و به خصوص اماکن مذهبی نیز می توان نمونه هایی از هنر را دید. با توجه به ظرافت شیشه، اشیا به جای مانده از دوران باستان، اندک هستند. در کلیسای وست مینستر لندن تعدادی از نقاشی های روی شیشه نمازخانه، از گذر زمان سالم مانده است.
دوران با شکوه vitray و نقاشی روی شیشه از قرن پانزدهم میلادی شکل گرفته. در این زمان شیشه های نقاشی شده به شدت مورد توجه قرار گرفتند و ویترای امروزی متولد شد. شهر ونیز به نقاشان به نام شهرت دارد. هنرمدان ونیزی در خلق آثار هنری و نقاشی روی ظروف شیشه ای نیز سرشناس هستند. ونیزی ها آثار هنری خود را از طریق جاده ابریشم و راه های تجاری به سرتاسر جهان صادر کردند. به این ترتیب ایرانی ها نیز با این هنر آشنا شدند.

هنر نقاشی روی شیشه در ایران

برای اینکه بدانیم پیشینه ویترای چیست باید نگاهی به تاریخ داشته باشیم. به نظر می رسد ابتدا آلمانی ها و سپس ونیزی ها شیشه های نقاشی شده را به ایران آوردند. ظروف نقاشی شده روی شیشه از بنادر ونیز به بنادر جنوبی ایران رسیده و از نگاه هنرمندان ایرانی در امان نمانده است. هنر بخشی از تاریخ این مرز و بوم است به خصوص در زمان صفویه هنر و هنرمندان مورد توجه زیادی قرار گرفتند. آثار به جای مانده از این دوران را می توان در اصفهان و شیراز دید.
دوران طلایی این هنر در ایران را می توان قرن دهم هجری دانست( مقارن با قرن شانزدهم میلادی). در حال حاضر آثار چندانی از نقاشی روی شیشه از دوران صفویه در دسترس نیست. اولین کارگاه شیشه سازی در ایران مربوط به دوران زندیه است که در شیراز بنا شده. شیشه های اولیه تفاوت زیادی با نمونه های امروزی داشتند. این شیشه ها به رنگ های آبی تند یا زرد و خرمایی و سبز تیره بودند. همه ظروف شیشه ای نیز رنگی و دارای تزیینات بسیار ماهرانه ای بود.
کارگاه های بلور و شیشه به سبک امروزی در زمان قاجار تاسیس شد. و قائم مقام فراهانی و امیر کبیر را می توان از بنانیان هنر شیشه و بلور در ایران دانست. ساخت شیشه های تخت در بسیاری از شهرهای ایران آغاز شد. آیا می دانید مناسب ترین شیشه برای ویترای چیست؟ همین شیشه های تخت و سفید برای نقاشی روی شیشه عالی هستند. البته نمونه های اولیه سنتی و با دست ساخته می شدند و کیفیت خوبی نداشتند. اولین کارخانه مدرن شیشه در سال 1318 در کشور شروع به کار کرد.

کاربرد ویترای چیست ؟

در خانه های اشرافی قدیم، شیشه ها با نقاشی هایی از گل و مرغ تزیین می شد. بعدها استفاده از ورق طلایی و نقره ای در ویترایی و نقاشی روی شیشه رواج پیدا کرد. هنرمندان ایرانی نیز آثار متعددی از نقاشی روی شیشه با سبک متفاوت ارائه داده اند. نمونه هایی از این آثار در اصفهان موجود است.
امروزه هنرمندان زیادی در تولید آثار هنری ویترای فعالیت دارند. بسیاری از بانوان کشور توانسته اند با یادگیری این هنر جذاب، درآمد خوبی کسب کنند. ویترای شیوه ای هنرمندانه برای خلق آثار هنری روی شیشه است و کاربرد گسترده ای دارد از جمله این موارد:

• دکوراسیون داخلی خانه
• تزیین نمای بیرونی ساختمان
• برای درهای شیشه ای
• نقاشی روی شیشه های خالی
• تزیین لیوان، فنجان و ظروف شیشه ای
• ویترای و تزیین آیینه های دیواری
• ساخت تابلوهای دکوری

وسایل مورد نیاز برای نقاشی روی شیشه

شاید تصور می کنید که vitray یک هنر بسیار پیچیده و دشوار است. انواع طرح های ساده و پیچیده را می توان با هنر ویترای اجرا کرد. تکنیک نقاشی روی شیشه و پشت شیشه بسیار جذاب است و می توانید در هر سن و سالی آن را امتحان کنید. ابزار اصلی این کار شیشه است اما لوازم دیگری نیز مورد نیازتان است. در ادامه به این سوال پاسخ می دهیم که: وسایل لازم برای شروع ویترای چیست ؟ برای شروع این لوازم را تهیه کنید:

1. رنگ ویترای ( اصلی، مکمل، صدفی، اکلیلی)
2. شیشه برای ویترای( تخت، ظروف شیشه ای)
3. خمیر دورگیر ( مشکی، سفید و رنگی)
4. قلموی ویترای( سر گرد شماره صفر، چهار و هشت)
5. پالت برای ترکیب رنگ
6. حلال ویترایی یا تینر رقیق کننده ویترای
7. طرح خام ویترایی
8. تینر برای شستن قلم مو ها

انواع رنگ ویترای

این رنگ ها در دو نوع پایه آب و تینر در بازار موجود هستند. رنگ های پایه آب زود خشک می شوند اما برای تثبیت رنگ لازم است تا آنها را در کوره قرار دهید. به دلیل همین موضوع اقبال عمومی به رنگ های پایه آب کمتر است. اغلب افراد از رنگ های پایه تینری استفاده می کنند. در واقع رنگ های پایه آب موضوع صحبت ما نیست زیرا در بازار هم پیدا نیم شود و کاربردی ندارد.
رنگ پایه تینر ویترای چیست . حداقل یک شبانه روز زمان دهید تا رنگ خشک شود. سپس می توانید حتی نقاشی را شستشو دهید. رنگ های پایه تینری ثابت هستند. جالب تر اینکه این رنگ ها قابلیت ترکیب شدن بالاتری هم دارند. بنابراین خیلی راحت می توانید رنگ دلخواه خود را در ترکیب بسازید. در این مطلب هر جا صحبت از رنگ ویترای می شود منظور رنگ های پایه تینر است.
این رنگ ها شامل چهار گروه هستند.

• اصلی
• صدفی
• مکمل
• اکلیلی
  در ادامه به معرفی هر کدام می پردازیم.

رنگ ویترای اصلی

سه رنگ آبی، قرمز و زرد در کنار رنگ های سفید و مشکی، رنگ های اصلی هستند. علت نام گذاری این رنگ ها قابلیت ترکیب رنگی آن است. در واقع با استفاده از این 5 رنگ می توانید رنگ های مورد نظرتان را ایجاد کنید. برای اینکه ترکیب رنگی نتیجه خوبی داشته باشد حتما همه رنگ ها را از یک برند انتخاب کنید. پیگمنت های رنگی برندهای مختلف، متفاوت است.

رنگ ویترای صدفی

آیا می دانید در ترکیب رنگ صدفی ویترای چیست که به این نام معروف است؟ این رنگ ها حاوی پودر صدف هستند. همین موضوع موجب شده تا شفافیت رنگ کمتر شود و کمی مات دیده شود. نکته مهم در استفاده از رنگ ویترای صدفی اینست که قبل از استفاده حتما رنگ را هم بزنید. پودر صدف در ظرف ته نشین می شود. در داخل همان قوطی و با کمک یک قلمو می توانید رنگ را هم بزنید تا ترکیب یکنواختی داشته باشد.

رنگ ویترای مکمل

رنگ های اصلی و مکمل در کنار یکدیگر جذاب تر هستند. جهت هارمونی رنگی لازم است تا این رنگ ها نیز در کار استفاده شوند. به طور کلی همه رنگ هایی که اصلی نیستند، فرعی به حساب می آیند. نارنجی، بنفش و قهوه ای در این گروه هستند. برای شروع با رنگ های اصلی کار کنید اما با این رنگ های مکمل کارهای حرفه ای تری می توانید انجام دهید.

ویترای اکلیلی

این رنگ ها با انواع رنگ صدفی تفاوت دارند. از این نوع رنگ ها برای زیباتر شدن نقاشی روی شیشه استفاده می شود. رنگ اکلیلی ویترای به گروه های قبلی افزوده می شوند تا جلوه بیشتری به کار بدهند. این نوع رنگ ها معمولا به تنهایی برای کل کار، استفاده نمی شوند. رنگ های vitray اکلیلی جنبه تزیین دارند.

ویژگی های رنگ ویترای چیست ؟

رنگ ها اصلی ترین ابزار در نقاشی هستند. برای هنر ویترای نیز از رنگ های ویژه ای استفاده می شوند. این رنگ ها بسیار شفاف هستند و نور را عبور می دهند. این مهم ترین ویژگی در این رنگ ها است که در رنگ های دیگر نمی بینید. از رنگ ویترای می توان بر روی:

• انواع شیشه
• پلکسی گلس
• سرامیک
• کاشی
• فلز
• پلاستیک
• کاغذ

استفاده کرد. با توجه به قابلیت عبور نور از این رنگ ها، کاربرد آن در صنایع کاشی و بلور و سرامیک هر روز بیشتر می شود. اصلی ترین ویژگی رنگ ویترای عبارت است از:

رنگ ویترای در برابر آب و رطوبت مقاوم است

نقاشی روی شیشه بر روی ظروف مختلف نیز قابل انجام است. بنابراین رنگ های ضد آب برای این هنر استفاده می شوند. رنگ های بر پایه تینر به طور کامل ضد آب بوده و در برابر رطوبت پایدار هستند. کیفیت نقاشی و رنگ ها حتی پس از سال ها نیز بدون تغییر باقی می ماند. توجه داشته باشید که رنگ های دیگر به مرور کمرنگ می شوند و اغلب قابل شستشو نیستند.

رنگ ویترای در برابر تغییرات دمای محیط مقاوم است

مهم ترین استفاده از رنگ ویترای چیست ؟ این رنگ ها بر روی شیشه استفاده می شوند پس در معرض نور هستند. لازم است تا رنگ های vitray نسبت به نور و دما مقاوم باشند تا به مرور دچار آسیب نشوند. این رنگ ها در حین کار، مشکل ایجاد نمی کنند و به راحتی روی سطح شیشه یا کاشی و غیره پخش می شوند. هنر ویترای را می توانید در دکوراسیون داخلی استفاده کنید نور لامپ یا روشنایی روز موجب تغییر در رنگ و کیفیت آن نمی شود.

رنگ ویترای دارای غلظت مناسبی است

انواع رنگ برای نقاشی روی شیشه در بازار موجود است. بهترین رنگ های ویترای خیلی غلیط یا رقیق نیستند. چنانچه رنگ بیش از حد غلیظ باشد موقع کار کردن مشکل ایجاد می کند. در واقع رنگ غلیظ قابلیت پخش کمتری دارند. در این صورت ناچار به استفاده از حلال قوی برای رقیق کردن رنگ هستید. انواع رقیق کننده ویترای برای کاهش غلظت رنگ استفاده می شود.

رنگ ویترای با کیفیت و بدون حباب است

ایجاد حباب در نقاشی روی شیشه بسیار ناخوشایند است. به طور کلی این حباب های ریز می توانند هنرتان را نابود کنند. برای اینکه نتیجه کار طبق دلخواهتان باشد از رنگ های با کیفیت و مرغوب استفاده کنید. دقت داشته باشید که این حباب ها را نمی توانید به هیچ وجه از بین ببرید پس از همان ابتدا با رنگ مناسب یک کار کنید.

تینر حلال ویترای چیست ؟

حلال ها در واقع رقیق کننده های ویترای هستند. با توجه به اینکه رنگ های ویترای پایه آب هستند حتما باید از حلال بر پایه تینر استفاده شود. چنانچه موقع رنگ آمیزی روی شیشه، رنگ غلیظ باشد باید آن را با حلال تینری رقیق کنید. برای این منظور از رزین اپوکسی، رزین کره ای یا رزین کار استفاده می شود. حلال ها موجب رقیق شدن رنگ می شوند. رنگ هایی با غلظت مناسب به طور یکنواخت تری روی شیشه و سطوح قرار می گیرند. دو راه برای استفاده از حلال وجود دارد

1. الف- می توانید حلال را با رنگ ترکیب کنید تا غلظت مورد نظرتان ایجاد شود.
2. ب- قسمت های دورگیری شده یا خمیر دورگیر را به حلال آغشته کنید در نهایت رنگ آمیزی کنید

بعد از پایان کار هم می توانید لوازم و قلموها را با این تینر تمیز کنید. این کار یک ضرورت است و طول عمر قلموها را افزایش می دهد.

انواع تینر حلال ویترایی عبارتند از:

• تینر فوری
• تینر آلکیدی
• تینر برای شستشو سطوح
• تینر اپوکسی (برای رنگهای اپوکسی)
• تینر پلی اورتان (برای رنگهای پلی اورتان)
• تینر سیلیکونی (برای رنگهای سیلیکونی)

نکات هنگام استفاده از رنگ ویترای

خیلی از خانم های جوان تمایل دارند تا هنر ویترای را یاد بگیرند. آموزش Vitray اصلا کار دشواری نیست. با کمی صبر و حوصله می توانید هنر دست خودتان را به معرض نمایش بگذارید. اگر در ابتدای کار هستید شاید با مواردی مواجه شوید که شما را دلسرد کند. توجه به برخی جزییات می تواند نتیجه کارتان را بهتر کند.

نکات مهم در ویترای چیست ؟

• سطح شیشه باید تمیز و عاری از گرد و خاک باشد. حتما قبل از شروع به رنگ آمیزی شیشه را تمیز کنید
• برای جلوگیری از شکستن شیشه یا تجمع رنگ ها، حتما شیشه را در یک مکان صاف و هموار قرار دهید
• تجربه خود در نقاشی روی بوم و غیره را کنار بگذارید. ترکیب رنگ ها بر روی شیشه کاملا متفاوت است
• همیشه رنگ ها را در مقدار کم ترکیب کنید ( حتی اگر قبلا تابلوی نقاشی کار کرده باشید)
• رنگ سفید نور را عبور نمی دهد و با هر رنگ دیگری ترکیب شود، نتیجه رنگی مات است.
• با سشوار یا پنکه و غیره، رنگ های ویترای را خشک نکنید. زمان دهید تا نقاشی ها خشک شود.
• پس از خشک شدن دورگیر می توانید رنگ آمیزی کنید. مواد رنگ در دورگیر حل می شود پس باید دورگیر کامل خشک باشد.
• رنگ دورگیر نامناسب موجب ناهماهنگی و عدم جذابیت نقاشی روی شیشه می شود
• پس از اتمام کار حتما قلمو را تمیز کنید در غیر اینصورت به شدت آسیب می بیند
• از تینر فوری 10 هزار و 20 هزار برای تمیز کردن رنگ های ویترای از روی قلمو استفاده کنید

با یادگیری یک هنر اصیل می توانید وقت خود را به زیبایی مدیریت کنید. شاید بخواهید vitray را برای دکوراسیون خانه استفاده کنید و یا یک تابلوی متفاوت به عزیزان خود هدیه دهید. حتی می توانید با هنر ظریف نقاشی روی شیشه، کسب و کاری پر سود را راه اندازی کنید. هنر ویترای علاقمندان زیادی دارد و خیلی از خانم ها هنرهای خود را به فروش می گذارند.

سوالات رایج ویترای

ویترای چیست ؟
نقاشی روی شیشه است که در آن از رنگ‌های مخصوص شفاف یا نیمه‌شفاف استفاده می‌شود. این کار باعث می‌شود نور از پشت شیشه عبور کرده و جلوه‌ای زیبا ایجاد شود.

چطور می‌توان شیشه را برای ویترای آماده کرد؟
ابتدا سطح شیشه را با الکل یا شیشه‌شوی تمیز کنید تا چربی یا گردوغبار باقی نماند. هرچه شیشه تمیزتر باشد، رنگ بهتر می‌نشیند.

کدام رنگ‌ها برای ویترای مناسب هستند ؟
رنگ‌های ویترای یا رنگ‌های شفاف مخصوص شیشه که در فروشگاه لوازم هنری موجود است. بعضی رنگ‌ها نیاز به ثابت‌شدن با حرارت یا ماده تثبیت‌کننده دارند.

آیا لازم است طرح را از قبل روی کاغذ کشید؟
بله، می‌توانید طرح خود را روی کاغذ بکشید و پشت شیشه قرار دهید. با این روش، هنگام رنگ‌آمیزی خطوط و قسمت‌ها دقیق‌تر شکل می‌گیرند.

چطور خطوط دور را در ویترای رسم کنیم؟
با خمیر دورگیر (لاینر) که مانند تیوب خمیر است، می‌توان روی شیشه خط بکشید. این خطوط مانع پخش‌شدن رنگ‌ها به بخش‌های دیگر می‌شود.

چرا باید منتظر خشک‌شدن خمیر دورگیر بمانیم؟
اگر خمیر دورگیر خشک نشود و شما رنگ بزنید، ممکن است شکل خطوط خراب شود. حدود چند ساعت صبر کنید یا طبق دستور روی محصول عمل کنید.

آیا می‌توان در ویترای از اکلیل یا براده‌های طلایی هم استفاده کرد؟
بله ، گاهی هنرمندان برای جلوه بیشتر، پودر اکلیل را در رنگ یا روی بخش‌های خیس می‌ریزند. اما باید مراقب باشید در جای درست و با دقت انجام شود.

چگونه می‌توان رنگ‌ها را در ویترای محو یا ترکیب کرد؟
با قلم‌موی نرم و مقدار کمی رنگ رقیق‌شده می‌توانید محل تلاقی رنگ‌ها را اندکی هم بزنید تا به‌صورت تدریجی در هم ادغام شوند.

آیا نیاز به پخت رنگ ویترای هست ؟
بعضی رنگ‌ها احتیاج به قرارگرفتن در فر دارند تا ثابت شوند. اما برخی دیگر با خشک‌شدن عادی هم ماندگار می‌شوند. حتماً دستورالعمل روی بسته‌بندی رنگ را بخوانید.

چطور نقاشی نهایی را محافظت کنیم؟
پس از کامل‌شدن و خشک‌شدن رنگ و دورگیر ، می‌توان یک لایه اسپری وارنیش یا محافظ بی‌رنگ روی قسمت رنگی زد. این کار مانع خراش و آسیب می‌شود.

چطور می‌توان رنگ ویترای را رقیق‌تر کرد ؟
اگر رنگتان خیلی غلیظ است، می‌توانید از حلال مخصوص یا تینر رقیق‌کننده‌ای که برای رنگ ویترای پیشنهاد شده استفاده کنید. قبل از مصرف، دستور روی بسته‌بندی رنگ را بخوانید تا نسبت درست را رعایت کنید.

آیا امکان پاک‌کردن یا اصلاح بخشی از رنگ ویترای وجود دارد ؟
اگر هنوز خشک نشده باشد، با گوش‌پاک‌کن یا دستمال و کمی حلال می‌توانید رنگ را بردارید. اما بعد از خشک‌شدن کامل، پاک‌کردن بدون اثرگذاری روی بقیه نقاشی سخت است و شاید احتیاج به خراشیدن سطح داشته باشید.

چگونه می‌توان یک طرح انتزاعی روی شیشه ایجاد کرد؟
می‌توانید بدون دورگیر شروع کنید و رنگ را آزادانه روی شیشه بگذارید تا پخش شود یا از دورگیر برای جداکردن نواحی رنگی کمک بگیرید. ترکیب رنگ‌های درخشان و خطوط سیال جلوه انتزاعی می‌دهد.

چرا برخی از هنرمندان از شیشه مات یا نیمه‌شفاف برای ویترای استفاده می‌کنند؟
شیشه مات نور را نرم‌تر پخش می‌کند و طرح‌ها شبیه آبرنگ به نظر می‌رسند. همچنین خطاهای کوچک در طراحی کمتر به چشم می‌آیند و کار بافت و حالت لطیف‌تری می‌گیرد.

چطور می‌توان نقاشی چندلایه در ویترای ساخت؟
ابتدا لایه رنگی اول را بزنید و بگذارید خشک شود . سپس لایه دوم را با رنگ یا خمیر اضافه کنید. هر لایه باید کاملاً خشک شود تا با هم قاطی نشوند و طرح برجسته‌تر و دقیق‌تر شکل بگیرد.

چطور از لکه‌های رنگ روی قسمت‌های ناخواسته جلوگیری کنیم؟
می‌توانید از نوارچسب کاغذی یا برچسب‌های موقت استفاده کنید تا جایی که نمی‌خواهید رنگ بخورد را بپوشانید. بعد از پایان رنگ‌آمیزی، چسب را با دقت جدا کنید.

آیا باید نقاشی ویترای را در زوایای مشخصی انجام دهیم؟
بهتر است شیشه را در حالت کاملاً افقی روی میز بگذارید تا رنگ حرکت نکند و به جایی که نمی‌خواهید نرود . کارکردن در زاویه عمودی می‌تواند کنترل شما را روی حرکت رنگ کم کند.

چطور می‌توان تأثیر نور محیط بر شیشه را درنظر گرفت؟
اگر می‌خواهید تابلو ویترای را در پنجره قرار دهید، دقت کنید نور خورشید از پشتش بگذرد. رنگ‌های شفاف بیشتر جلوه می‌کنند. برای جایی که نور کمتری دارد، شاید بهتر باشد از رنگ‌های قوی‌تر استفاده کنید.

آیا می‌شود از رنگ اکریلیک به‌جای ویترای روی شیشه استفاده کرد؟
اکریلیک برای سطوح مختلف خوب است، اما شفافیت مخصوص رنگ ویترای را ندارد. اگر جلوه شیشه‌رنگی می‌خواهید، بهتر است همان رنگ‌های اختصاصی ویترای را مصرف کنید.

آیا طرح نقاشی ویترای را می‌توان بعداً تغییر داد یا تکمیل کرد ؟
اگر طرح را بعد از خشک‌شدن ببینید و حس کنید نیاز به جابه‌جایی رنگ است ، کمی دشوار است تغییر دهید. ولی می‌توانید طرح‌های جدید یا خطوط دورگیر اضافه کنید و بخش‌های جدیدی را روی همان بکشید تا جایی که لایه‌های قبلی مانع نشود.