دیافراگم در عکاسی (Aperture): راهنمایی کامل برای مبتدیان با مثال کاربردی

دیافراگم در عکاسی چیست؟ چگونه کار می کند؟ و چگونه می توانید همچون یک عکاس حرفه ای از آن برای عکسبرداری استفاده کنید؟
دیافراگم یکی از تنظیمات ضروری دوربین است و جایی است که جادو در عکاسی رخ می دهد. پس در این مقاله از بخش آموزش حرفه ای عکاسی پویااندیش، شما را با تمام جزئیات دیافراگم آشنا می کنیم، از جمله:

• دیافراگم در عکاسی در حقیقت چیست (با اصطلاحات ساده و قابل فهم)
• چگونه می توانید از دیافراگم برای ثبت تصاویر هنری استفاده کنید
• چگونه از دیافراگم در عکاسی منظره، عکاسی پرتره و سایر موارد استفاده کنید
• بسیاری از نکات و ترفندهای دیگر

دیافراگم (APERTURE) در عکاسی

اگر بتوانید بر دیافراگم مسلط شوید، می توانید تا حد زیادی کنترل خلاقانه بر عکاسی خود داشته باشید.
آماده اید که تجربه ی عکسبرداری تان را وارد مرحله ی جدیدی کنید؟
پس بیایید این موضوع را بررسی کنیم. اول از همه با مهم ترین سوال شروع می کنیم:

دیافراگم در عکاسی چیست؟

دیافراگم دریچه ای درون لنز دوربین است. یک دریچه ی بزرگ تر باعث می شود که نور بیشتری به سنسور برخورد کند و عکس های شما روشن تر شوند. یک دریچه ی کوچک تر باعث می شود نور کمتری به سنسور برخورد کند و تصاویری که ثبت می کنید تاریک تر شوند.
با تنظیم تنظیمات دیافراگم در دوربین، می توانید اندازه ی دیافراگم را تغییر دهید (و روی روشنایی تصاویر تاثیر بگذارید). با تکنیک هایی که در دوره فتوشاپ در عکاسی یاد می گیرید، می توانید براحتی ادیت های لازم روی عکس های خود را انجام دهید. کیفیت دوره آنلاین فتوشاپ در عکاسی پویااندیش کم از دوره حضوری نداشته و نه تنها می توانید مهارت و دانش خود را افزایش دهید بلکه در وقت و زمان نیز صرفه جویی خواهید کرد.

دیافراگم و F-STOPS

دیافراگم بر اساس اف استاپ (f-stops) اندازه گیری می شود که آن را با نام ضریب اف (f-numbers) نیز می شناسند.
همچون این موارد: f/2.8, f/4, f/5.6, f/8, f/22 و… .
همانطور که در نمودار زیر نشان داده شده، هر چه عدد f کوچکتر باشد، دریچه ی دیافراگم بزرگتر است:

اکنون هر توقف کامل، معادل با نصف شدن اندازه ی دیافراگم است. پس زمانی که از f/2.8 به f/4 می روید، دیافراگم را به نصف کاهش می دهید. و زمانی که از f/4 به f/5.6 می روید، دوباره دیافراگم را به نصف کاهش می دهید.
(البته برای دو برابر کردن اندازه ی دیافراگم، باید در جهت معکوس حرکت کنید: از f/5.6 به f/4 و از f/4 به f/2.8).
بنابراین دیافراگم f/2.8 خیلی بزرگ تر از f/22 است. و f/11 بسیار کوچک تر از f/4 است.
آیا این مفهوم برای شما قابل درک است؟ در ابتدا ممکن است گیج کننده به نظر برسد خصوصا به این علت که اندازه ی بزرگ تر دیافراگم معادل با ضریب اف کوچک تر است و برعکس. اما بعد از کمی تمرین، این مفهوم برای شما راحت می شود.

دیافراگم در عکاسی چقدر اثربخش است؟

در این مرحله از این مقاله، باید بدانید که دیافراگم چیست: یک دریچه ی لنز که به بسته به تنظیمات دوربین شما، کم و زیاد می شود (برای مثال بسته به مقدار اف استاپ).
اما دیافراگم در حقیقت چه کاری انجام می دهد؟ و چه تاثیری روی عکس های شما می گذارد؟

اثرات اصلی دیافراگم

در دو بخش بعدی، درباره ی اثرات اصلی دیافراگم صحبت می کنیم که شامل این دو موردند:
۱_ نوردهی یا اکسپوژر (Exposure)
۲_ عمق میدان (Depth of field)

دیافراگم و اکسپوژر

همانطور که ممکن است بدانید، اکسپوژر به روشنایی عکس اشاره دارد.
به طور کلی هدف، تهیه ی عکسی است که نه خیلی تیره است و نه خیلی روشن. در عوض عکسی را می خواهید که کاملا درست و دارای جزئیات زیادی باشد.

پس دیافراگم از کجا وارد عمل می شود؟

دیافراگم یکی از سه متغیر اصلی ای است که بر اکسپوژر تاثیر می گذارد. دو متغیر دیگر، سرعت شاتر یا زمان نوردهی (Shutter speed) و ایزو (ISO) هستند.
به یاد دارید که در قسمت بالا چه گفتیم؟ با عریض کردن دیافراگم، به نور بیشتری اجازه ی ورود می دهید که این کار تصویرتان را روشن تر می کند. و با محدود و باریک کردن دیافراگم، به نور کمتری اجازه ی ورود می دهید که این کار تصویرتان را تاریک تر می کند.
پس اگر در حال عکسبرداری از یک غروب زیبا هستید و عکس هایتان بیش از حد روشن می شوند، می توانید با باریک کردین دیافراگم، تصاویر را تاریک کنید (در واقع استفاده از دیافراگم باریک شده، ایده ی خوبی هنگام عکاسی از غروب آفتاب است!)

روشن کردن تصویر با دیافگرام

اگر از یک جنگل عکسبرداری می کنید و عکس های شما همچنان تاریک و سایه دار می شوند، همیشه می توانید دیافراگم را برای روشن کردن تصویر، عریض تر کنید (همانطور که ممکن است انتظار داشته باشید، این یک روش استاندارد عکاسی در نور کم است).

سرعت شاتر و ISO 

البته دیافراگم تنها متغیری نیست که روی اکسپوژر تاثیر می گذارد. اگر می خواهید یک عکس را روشن کنید، می توانید سرعت شاتر را پایین بیاورید یا ISO را افزایش دهید. و اگر می خواهید یک عکس را تاریک کنید، می توانید سرعت شاتر را افزایش دهید یا ISO را کاهش دهید.
از نظر اکسپوژر، بزرگ تر کردن دیافراگم با یک توقف کامل دقیقا همان اثری را دارد که سرعت شاتر را با یک توقف کامل کاهش دهید یا ISO را با یک توقف کامل افزایش دهید.

پیامد اصلی این موضوع:

متغیرهای مختلف اکسپوژر می توانند همدیگر را لغو کنند. ISO خود را با یک توقف افزایش دهید، همچنین دیافراگم را با یک توقف کاهش دهید، در نهایت با یک اکسپوژر یکسان مواجه می شوید.
نکته این است که در حالی که دیافراگم، اکسپوژر را تعیین می کند، نمی توانید آن را جداگانه تصور کنید.
دیافراگم، سرعت شاتر و ISO با هم کار می کنند تا تصویری با نوردهی مناسب (یا ضعیف) را برای شما فراهم کنند.

دیافراگم در عکاسی و عمق میدان

دیافراگم همچنین روی عمق میدان عکس های شما نیز تاثیر می گذارد.
این دقیقا به چه معناست؟ خب، عمق میدان (DOF) به مقداری از عکس که در فوکوس قرار می گیرد اشاره دارد. بنابراین عکسی با عمق میدان بزرگ، بیشترین میزان عکس در فوکوس را دارد، همچون این تصویر:
آیا می بینید که وضوح تصویر چگونه از پیش زمینه تا پس زمینه کشیده می شود؟ این به لطف عمق میدان بزرگ است.

از طرف دیگر، عکسی با عمق میدان کوچک، تنها قسمت کوچکی در فوکوس دارد، همچون این تصویر:

همانطور که می بینید تاثیر حاصل خیلی هنری است؛ در این شرایط یک سوژه ی واضح با پس زمینه ی تار را مشاهده می کنید. هوشمندانه است، درست است؟
بله زیرا یک پس زمینه ی تار، به برجسته کردن سوژه کمک می کند. این تاثیری است که اغلب در عکاسی پرتره شاهد آن هستیم.
در خصوص دیافراگم در عکاسی ، هر چه دیافراگم وسیع تر باشد (و ضریب اف کوچک تر باشد)، عمق میدان کمتر است.
بنابراین قسمت کمی از یک تصویر با دیافراگم f/2.8، در فوکوس قرار می گیرد:

و یک تصویر با دیافراگم f/16 کاملا در فوکوس قرار می گیرد:

متوجه شدید؟ اگر هنوز برای فهمیدن در تلاش هستید، خجالت نکشید! اجازه دهید با دو تصویر به شما نشان دهیم:
تصویر اول، با دیافراگم f/22 گرفته شده در حالی که تصویر دوم با دیافراگم f/2.8 گرفته شده است. تفاوت بین دو عکس واضح است، درست است؟
در تصویر f/22، گل و جوانه در فوکوس قرار دارند و به سختی می توانید برگ هایی که در پس زمینه قرار دارند را ببینید. در حالی که در تصویر f/2.8، گل سمت چپ در فوکوس قرار دارد اما گل سمت راست کمتر در فوکوس قرار دارد و پس زمینه کاملا تار است.
این به لطف دیافراگم دوربین است که عمق میدان را کنترل می کند. اگر دوست دارید عکاسی را بصورت حرفه ای و اصولی یاد بگیرید اما زمان آزاد لازم برای شرکت در دوره های حضوری را ندارید، می توانید در دوره های آنلاین عکاسی پویا اندیش شرکت کنید.

۴ مثال ساده از دیافراگم در عکاسی

در اینجا به چند نمونه دیافراگم در عکاسی اشاره کرده ایم تا با اثرات آن (خصوصا نحوه ی تاثیر گذاشتن دیافراگم روی عمق میدان) آشنا شوید.
ابتدا نگاهی به این عکس منظره بیندازید. این عکس با یک دیافراگم باریک ثبت شده که منجر به عمق میدان عمیق و وضوح تصویر می شود:

حالا نگاهی به این تصویر از خیابان بیندازید که با یک دیافراگم عریض ثبت شده و عمق میدان در آن سطحی و کم عمق است:

و اینجا مثال سومی را مشاهده می کنید که عمق میدان متوسطی دارد.
کل عکس واضح نیست اما سوژه ی اصلی به همراه برخی از قسمت های اطراف، واضح به نظر می رسند:

در نهایت در اینجا به یک مثال دیگر با دیافراگم اولترا واید برای عمق میدان سطحی اشاره کرده ایم:

چیزی که به عنوان یک عکاس باید بدانید این است که دیافراگم، به شما امکان کنترل خلاقانه را می دهد. آیا می خواهید یک پس زمینه ی تار را ایجاد کنید؟ یک دیافراگم عریض را انتخاب کنید. آیا می خواهید همیشه تصاویر واضح داشته باشید؟ یک دیافراگم باریک را انتخاب کنید.
البته باید تاثیر دیافراگم بر اکسپوژر را هم در نظر بگیرید، که باعث می شود همه چیز کمی پیچیده تر (و البته سرگرم کننده تر) شود.

تنظیم دیافراگم در عکاسی روی دوربین

خب حالا که تا به این جای کار رسیده اید، ممکن است از خود بپرسید:
چگونه می توانید دیافراگم دوربین خود را تغییر دهید؟ چه کارهایی باید انجام دهید؟
خوشبختانه تنظیم دیافراگم آسان است. تنها باید حالت عکسبرداری دوربین تان را روی Manual یا Aperture Priority تنظیم کنید. سپس قسمت مدرج دوربین را بچرخانید تا ضریب اف را تغییر دهید (قسمت مدرج به مدل دوربین تان بستگی دارد؛ اگر دقیقا نمی دانید که چه کاری باید انجام دهید، از دفترچه راهنمای دوربین برای پیدا کردن دکمه تنظیم دیافراگم دوربین استفاده کنید).

کدام دیافراگم بهتر است؟

زمانی که عکاسان برای اولین بار از دیافراگم در عکاسی مطلع می شوند، این سوال که کدام دیافراگم بهتر است را از خود می پرسند.
اما همانطور که از قسمت های بالای این مقاله یاد گرفتید، هیچ دیافراگمی نیست که بتوان آن را به عنوان بهترین نوع شناخت و بتوانید همیشه از آن استفاده کنید. گاهی اوقات یک میدان عمق بسیار عمیق می خواهید یا می خواهید یک عکس بسیار روشن را تیره کنید، در این شرایط باید از یک دیافراگم باریک استفاده کنید.
در سایر مواقع یک میدان عمق سطحی می خواهید یا می خواهید یک عکس خیلی تیره را روشن کنید، در این شرایط به استفاده از یک دیافراگم عریض نیاز دارید.

بیشتر بدانید: عکاسی سیاه و سفید + راهنمایی کامل برای مبتدیان
دیافراگم هایی وجود دارند که به طور مداوم در ژانرهای خاصی استفاده می شوند. ما در قسمت زیر به طور خلاصه به برخی از آن اشاره کرده ایم، و با این مورد شروع می کنیم:

بهترین دیافراگم عکاسی منظره

عکاسان منظره تمایل دارند که از دیافراگم های کوچک همچون f/8، f/11 و f/16 استفاده کنند.
چرا؟
هنگامی که درحال عکسبرداری از مناظر، دریا و آسمان هستید اغلب می خواهید که تمام عکس را واضح نگه دارید. به این ترتیب، بیننده می تواند هر جزئیات کوچکی که در مناظر باعظمت قرار دارند را تحسین کند.
همچنین یک میدان عمق عمیق، باعث می شود تصاویر واقعی تر به نظر برسند به نحوی که بیننده احساس می کند که به طور فیزیکی در آن صحنه ها قرار دارد.

بهترین دیافراگم برای عکاسی پرتره

در عکاسی پرتره، بهتر است که سوژه را کاملا در فوکوس قرار دهید و پس زمینه نیز تار باشد. این گونه، سوژه ی اصلی برجسته تر نشان داده می شود و پس زمینه سبب پرت شدن حواس بیننده نمی شود.
به عبارت دیگر برای اطمینان از این که عمق میدان کم است، از یک دیافراگم بزرگ استفاده کنید!
این ترفندی است که توسط عکاسان پرتره ی خانوادگی، عکاسان هدشات یا سر و شانه (headshot)، عکاسان فشن و… استفاده می شود.

بهترین دیافراگم برای عکاسی ماکرو

عکاسان ماکرو (کلوزآپ) از نظر دیافراگم با یکدیگر اختلاف نظر دارند.
برخی از عکاسان ماکرو از یک دیافراگم خیلی باریک استفاده می کنند زیرا عمق میدان در بزرگنمایی کمتر می شود. و با استفاده از یک دیافراگم باریک، عکاس ماکرو می تواند اطمینان حاصل کند که حتی اگر پس زمینه تار باشد، کل سوژه در فوکوس قرار دارد.

بیشتر بدانید: 55 ایده عکاسی بارداری؛ چه نکاتی را در عکاسی از زنان باردار باید رعایت کرد

در حالی که سایر عکاسان ماکرو از عمق میدان کم استقبال می کنند. آن ها از دیافراگم بسیار گسترده برای جلوه ای با فوکوس نرم استفاده می کنند.
کدام راه درست تر است؟ این به ترجیحات تان بستگی دارد! هر دو روش عملکرد خوبی دارند و افراد حرفه ای زیادی هستند که از هر کدام از این تکنیک ها استفاده می کنند، بنابراین زیاد در این خصوص نگران نباشید. با تکنیک هایی که در دوره فتوشاپ در عکاسی یاد می گیرید، می توانید براحتی ادیت های لازم روی عکس های خود را انجام دهید. کیفیت دوره آنلاین فتوشاپ در عکاسی پویااندیش کم از دوره حضوری نداشته و نه تنها می توانید مهارت و دانش خود را افزایش دهید بلکه در وقت و زمان نیز صرفه جویی خواهید کرد.

دیافراگم در عکاسی: کلام آخر

امیدواریم که با این آموزش دیافراگم در عکاسی به درک درستی از این موضوع دست پیدا کرده باشید و بدانید که چگونه می توانید از آن برای کنترل خلاقانه ی عکس های خود استفاده کنید.
اما اگر هنوز کمی گیج هستید اشکالی ندارد. دوربین تان را بردارید و امتحان کنید. سپس یک سوژه پیدا کنید (برای مثال یک سیب می تواند سوژه ی خوبی باشد) و با دیافراگم های مختلف از آن عکسبرداری کنید. در نهایت تغییر عمق میدان را مشاهده کنید.
خیلی زود، دیافراگم مناسب را پیدا خواهید کرد و تصاویرتان هیچ گاه مثل قبل نخواهند بود.

سوالات متداول دیافراگم در عکاسی