تصویرسازی جلد کتاب

تصویرسازی جلد کتاب تا چه حد اهمیت دارد؟ تا اوایل قرن نوزدهم، کتاب‌ ها با دست صحافی می ‌شدند. مثل دست ‌نوشته ‌های لاکچری متعلق به قرون وسطی که با موادی مانند طلا، جواهر و نقره تزیین می ‌شدند. در دهۀ 1820، با معرفی صحافی ماشینی، روندِ چاپ کتاب تغییر کرد. جلدهای جدید، ارزان‌ تر بودند.

در ابتدا، با لیتوگرافی چندرنگ روی آن‌ ها، طرح ‌های مختلف چاپ می‌ کردند و بعدها، تصویرسازی جایگزین آن شد. جلد کتاب ‌های چارلز دیکنز، سبز و روی آن‌ ها نیز تصویر شخصیت ‌های کتاب نقش بسته بود. در اوایل قرن بیستم، جنبش هنرها و پیشه‌ ها و جنبش هنر نو، سبب شکل‌گیری رنسانس مدرن در طراحی جلد کتاب شد.

هنر تصویرسازی جلد کتاب چیست؟

جلد کتاب، حاوی نام نویسنده و تصویری می شود که بیانگر محتوای کتاب است. جلد برخی از کتاب‌ ها حاوی عکس هستند و برخی دیگر حاوی تصویرسازی اند.
برخی هم هر دو را در کنار یکدیگر دارند. برخی کتاب‌ ها نیز هیچ تصویری ندارند و فقط عنوان کتاب و نام نویسنده روی آن‌ ها نقش بسته است. پشت جلد کتاب هم معمولاً خلاصه ‌ای از کتاب به رشتۀ تحریر در آمده است.
این خلاصۀ بسیار کوتاه، به خواننده کمک می ‌کند تا موضوع کتاب را بداند و در مورد خریدن و خواندنِ آن تصمیم‌ گیری کند. گاهی هم پشت جلد کتاب، اطلاعاتی در مورد نویسندۀ کتاب نوشته می ‌شود.

در تصویرسازی جلد کتاب، باید به همۀ جزئیات کتاب توجه شود؛ درواقع جلد کتاب، هم باید بیانگر محتوای کتاب باشد و هم جذاب ، تا خوانندگان را به سوی خود جذب کند.
تصویرگری که می ‌خواهد جلد کتاب را طراحی کند، باید کتاب را خوانده باشد یا اینکه حداقل خلاصه‌ ای پُر جزئیات از آن را بداند؛ در ضمن، هنرمند باید لحن کتاب را نیز در نظر بگیرد.
بهتر است هنرمندِ تصویرگر، دیداری هم با نویسندۀ کتاب داشته باشد تا با تفکر او نیز آشنا شود و جلدی مطابق با دیدگاه نویسندۀ کتاب طراحی کند.

چگونه جلد کتاب را طراحی کنیم؟

جلد کتاب باید به مخاطب بگوید که مطالب این کتاب، ارزش خواندن و وقت گذاشتن را دارند؛ در نتیجه، طراحی جلد کتاب، اهمیت ویژه ‌ای دارد.
پیش از آنکه طراحی جلد کتاب را آغاز کنید، ابتدا باید چند سوال را از خودتان بپرسید و پاسخ آن‌ ها را بیابید. در ادامه، این سوال‌ های اساسی را برایتان خواهیم گفت.

1. نویسندۀ کتاب، چه کسی است و برند و مشخصۀ بارز او چیست؟

نویسنده، کتاب را می ‌نگارد؛ در نتیجه، روندِ تصویرسازی جلد کتاب باید با او آغاز شود. باید بدانید که نویسندۀ کتاب جوان است یا مسن؛ شناخته ‌شده است یا تازه‌ کار. آیا پیش ‌تر کتابی از او منتشر شده است یا خیر؟

2. ژانر کتاب چیست؟

کتاب‌ های داستان، معمولاً ژانر مشخصی دارند. استایل جلدِ این کتاب ‌ها چندین دهه پیش مشخص شده است. از آنجایی‌که هدف از طراحی جلد کتاب، افزایش فروش کتاب است، در طراحی جلد کتاب باید از استانداردهای مشخص‌ شده برای هر ژانر تبعیت کنید. جلد رمان‌ های عاشقانه، داستان ‌های علمی-تخیلی و داستان ‌های ژانر وحشت؛ هر کدام، استانداردهای مختص به خودشان را دارند. تصویرساز باید از این استانداردها تبعیت ، و در عین حال، با استفاده از خلاقیت و هنرش، تصویر تازه ‌ای را خلق کند.

کتاب‌ های Up-market ، داستانی بسیار جذاب دارند و هدف از نگارشِ آن‌ ها، فروش بالاست. جلد این کتاب‌ ها، ترکیبی از ژانر و داستان کتاب است و باید به‌گونه ‌ای طراحی شوند که بیشترین مخاطب را به سوی خود جذب کنند.

این جلد کتاب به گونه ‌ای طراحی شده است که می ‌تواند مخاطبانی را که علاقه ‌ای به داستان ‌های علمی تخیلی هم ندارند به خود جذب می ‌کند.

3. این کتاب در کجا به فروش خواهد رسید؟

محل فروشِ کتاب، تاثیر قابل توجهی بر طراحی جلد کتاب دارد. اخیراً، کتاب‌ های اینترنتی، بسیار باب شده ‌اند و باید مناسب باشند؛ برای مثال، اگر قرار است کتاب فقط در سایت‌ های فروش اینترنتی فروخته شوند، باید عنوان آن با فونت درشت نوشته شده باشد تا خواننده ‌ای که از سایت بازدید می‌ کند، بتواند آن را به راحتی ببیند.

مراحل طراحی جلد کتاب

حال که همۀ این اطلاعات مفید را گردآوری کرده ‌اید، می ‌توانید روند طراحی را آغاز کنید. در هر مرحله از طراحی جلد کتاب نیز باید نکات خاصی را در نظر بگیرید. در ادامه، مراحل طراحی و نکات مربوط به آن را خواهیم گفت.

1. عناصر جلد کتاب را بشناسید

جلد کتاب، سه قسمت اصلی دارد: “روی جلد، پشت جلد و قسمت عطف کتاب. ” تصویر روی جلد کتاب، بیانگر محتوا، نام نویسنده، مترجم و عنوان کتاب، نقش می بندد.
پشت جلد، خلاصه‌ ای از کتاب یا اطلاعاتی در مورد نویسنده بیان می شود و در قسمت عطف کتاب، اطلاعات مربوط به کتاب، مانند عنوان کتاب و اسم نویسنده و مترجم، نوشته می‌ شود .بهتر است طرح کلی هر سه قسمت، ادامۀ یکدیگر باشند.

2. بدانید قرار است روی جلد کتاب بر چه چیزی تاکید کنید

باید مهم‌ ترین عنصر داستان را بشناسید و بدانید چه چیزی، این کتاب را متمایز ساخته است. باید بدانید کدام عنصر داستان خواننده را به خود جذب خواهد کرد.
آیا عنصر جذابِ داستان، شخصیت اوست یا ژانر و سبکِ آن؟ زمان و مکان وقوع داستان را بشناسید. تصویرپردازی جلد رمان تاریخی، متفاوت از جلد رمانی است که در دنیای مدرن رخ می ‌دهد.

3- تمایز میان کتاب های یک جلدی و دنباله دار را رعایت کنید

اگر قرار است جلد کتابی دنباله‌ دار را تصویرپردازی کنید، باید برای جلدهای بعدی هم برنامه ‌ای داشته باشید تا طراحی ‌تان یکپارچه شود و در ضمن، بتوانید کار برندسازی را هم برای نویسنده انجام دهید.
اگر نویسندۀ کتاب مورد نظر مشهور و شناخته شده است، نام و تصویر او در بازاریابی کتاب، اهمیت ویژه ‌ای می ‌یابد.

4. گرافیک و فونت مناسب را انتخاب کنید

باید سبک گرافیکی مناسب را انتخاب کنید. نویسندگان، ذهنی آزاد و رها دارند و تصویرگر باید دنیای ذهن نویسنده را بر جلد کتاب به تصویر بکشد.
باید به پیامی که استایل گرافیکی به سوی خریدار کتاب می ‌فرستد، دقت کنید. رنگ‌ های ملایم و محیط ‌های طبیعی برای داستان ‌های زنانه مناسب هستند و عکس ‌های وینتیج به مکانی تاریخی اشاره دارند.

این موضوع در مورد فونت جلد کتاب هم صادق است. باید فونتی را انتخاب کنید که متناسب با مکان و زمان داستان کتاب‌ باشد.

فونت sans-serifs برای کتاب‌ هایی که موضوع آن مربوط به 200 سال آینده است، گزینۀ بسیار خوبی است؛ اما برای کتاب‌ های غیرداستانی، پیرامون جنگ داخلی (Civil War)، اصلاً گزینۀ مناسبی نیست.
حالا شما آمادۀ تصویرسازی جلد کتاب هستید. شما می‌توانید به تصورِ نویسنده جان ببخشید و آن را به تصویر بکشید.

جلدهای کتاب برتر

در ادامه، چند نمونه از برترین جلدهای کتاب را که با تصویرسازی طراحی شده ‌اند، برایتان خواهیم آورد تا در کارهایتان از آن‌ ها الهام بگیرید.

1. واژه ‌نامۀ فرهنگی پانک 1974-1982

تصویر بالا با زمینه ‌ای ساده و خطوطی نه‌ چندان دقیق، گزینۀ بسیار خوبی برای کتابی پیرامون جنبش پانک است.
تصویر مردی که لوح گرمافونی را جلوی صورتش گرفته است نیز هم بسیار منحصربه ‌فرد است و هم ذهن مخاطب را مشغول می ‌سازد.
این تصویرسازی کاملاً متناسب با موضوع کتاب است. واژۀ «پانک» با فونت درشت تر نوشته شده و زیر آن نیز خط کشیده شده است. از این طریق، بر موضوع کتاب تاکید ، و توجه نویسنده به سوی آن جلب شده است.

2. پرتقال کوکی اثر آنتونی برجس

پرتقال کوکی، اثر آنتونی برجس، کتابی بسیار مشهور است و این جلد نیز کمک شایانی به جذب مخاطب کرده است.
نوشته ‌های زرد رنگ، روی زمینه ‌ای قرمز رنگ، و چشمِ مصنوعی و گیرای کاراکترِ تصویرسازی شده، توجه‌ ها را به سوی جلد کتاب جلب می‌ کنند. هنگام طراحی جلد کتاب، حتماً رنگ ‌های براق و جذاب را مد نظر قرار دهید.

3. یک عمر زندگی اثر روبرت زتالر

یک عمر زندگی، اثر روبرت زتالر، داستانی در مورد رابطۀ مردی با کوهستانی است که در آن زندگی می ‌کند. روی جلد کتاب نیز مردی تنها به تصویر کشیده شده است که در دره ‌ای گام برمی ‌دارد و درختان در پیرامونش قرار دارند.
عنوان کتاب با فونتی درشت و طلایی رنگ مشخص شده است و کتاب را خاص و متمایز می ‌سازد.

4. رقص با ببر‌ها اثر لیلی رایت

جلد کتاب رقص با ببرها، اثر لیلی رایت، تصویرسازی بسیار جذابی دارد. همۀ ببرهای روی جلد کتاب آمادۀ حمله هستند. در این کتاب، هیچ کدام از کاراکترها قابل اعتماد نیستند و این موضوع روی جلد کتاب نیز به تصویر کشیده شده است.
برخی از ببرها با خود اسلحه دارند و این مسئله بر گمراه ‌کنندگی و نیت شوم آن‌ ها اشاره دارد. شاخ و برگ موجود در تصویر، بُعد دیگری از این ببرهای حیله‌ گر را نشان می‌ دهد؛ در واقع، این شاخ و برگ‌ های متعدد نشان می ‌دهند که این ببرها پشت نیرنگ و حیله مخفی شده ‌اند و انگیزه‌ های مرموزی دارند.

5. ثروت ملل، اثر آدام اسمیت

جلد کتاب ثروت ملل، از زیباترین جلدهاست که طراحی آن را امیلی ماهون انجام داده است و تصویرسازی آن اثر ری موریمورا است. در این جلد، فضای سفید بالای کتاب باعث شده است که توجه ‌ها به عنوان کتاب معطوف شود.

6. شیطان در جزئیات است، اثر جنیفر تریگ

جلد این کتاب خبر از محتوای آن می ‌دهد. این کتاب در مورد اختلال وسواس فکری عملی است. در جلد کتاب می ‌بینید که رنگ ‌ها با احتیاط استفاده شده‌ اند و هرکدام با ترتیبی خاص و در جای مشخصی قرار گرفته ‌اند.
یادتان باشد که تصویر جلد کتاب باید مطابق با محتوای کتاب باشد، اگر بخواهید مفهومی متضاد را به کار ببرید، در واقع به خواننده خیانت کرده ‌اید! این کار باعث می ‌شود که خواننده اطمینانش را نسب به شما از دست بدهد.

7. نابودی ، اثر جف وندرمیر

نابودی، اثر جف وندرمیر، رمانی علمی تخیلی است که پیرامون انسان و قلمروی اوست.

8. رویای نیمه شب تابستان، اثر ویلیام شکسپیر

مانوجا والدیا، تصویرگر جلد این کمدی کلاسیک است. والدیا با رویکردی مدرنیستی، به طراحی جلد رویای نیمه شب تابستان پرداخته است.
او پیچیدگی روابط عاشقانۀ داستان این کتاب را به سادگی به تصویر کشیده است. این تصویرگر مدرن و خلاق، جلد 14 اثر دیگر شکسپیر را نیز انجام داده است.

در آخر

به خاطر داشته باشید که تصویرسازی، هنری بی نظیر و خارق العاده است که نیاز به خلاقیت، تفکر ، ذوق، تفکرزایی و تمرین دارد.
این هنر، علاوه بر اینکه دنیای از زیبایی و لذت را به همراه دارد، رشته ای است که با شناخت اصول و تکنیک های آن می توانید به درآمد بالایی نیز دست یابید و از لحاظ مالی به درآمد قابل توجهی برسید؛ همچنین با کسب مهارت در این رشته می توانید در حوزه های متفاوت و با صنایع گوناگونی همکاری داشته باشید و مسیر خود را با توجه به علاقمندی و ذوق شخصی انتخاب کنید.
این هنر؛ فضای بی نظیری را برای شما فراهم می آورد و به شما امکان می دهد که با لذت و علاقۀ منحصری به حرفۀ خود بپردازید و مراحل موفقیت و حتی شهرت را طی کنید . یادتان باشد در این هنر می توانید آثار منحصری خلق کنید و متعلق به خود باشید.

سوالات متداول تصویرسازی جلد کتاب

چرا تصویرسازی جلد کتاب در جلب نظر مخاطب اهمیت دارد؟
جذابیت اولیه هر اثر مکتوب از طریق طرح روی جلد کتاب شکل می‌گیرد. تصویرسازی جلد کتاب با ایجاد حس کنجکاوی، مخاطب را به ورق‌زدن و کشف محتوای کتاب ترغیب می‌کند.

چگونه می‌توان سبک مناسبی برای تصویرسازی جلد کتاب انتخاب کرد؟
ارزیابی موضوع کتاب، شناخت مخاطبان و درک فضای کلی اثر، کلید یافتن سبک مناسب است. بررسی نمونه‌های موفق و گفتگو با نویسنده یا ناشر نیز راه را برای انتخاب ایدئال هموار می‌کند.

چرا هماهنگی بین عنوان و تصویرسازی جلد کتاب اهمیت دارد؟
هر دو عنصر، پیام اصلی کتاب را بازتاب می‌دهند. هماهنگی متن و تصویر باعث می‌شود مخاطب، درک روشنی از محتوای کتاب پیدا کند و جذب آن شود.

چطور می‌توان شخصیت اصلی داستان را در طراحی جلد کتاب نمایش داد ؟
ترسیم کاراکتر یا نمادی از او روی جلد، حس کنجکاوی ایجاد می‌کند و به مخاطب نشان می‌دهد با چه نوع داستان یا فضایی روبه‌رو خواهد شد.

چگونه رنگ‌بندی در تصویرسازی جلد کتاب بر احساس مخاطب تأثیر می‌گذارد؟
رنگ‌ها بار احساسی منحصر‌به‌فردی دارند. استفاده‌ی هوشمندانه از رنگ‌های تیره یا روشن می‌تواند حس هیجان، رمزآلودگی یا آرامش را تقویت کند.

در چه شرایطی استفاده از تصویرسازی مینیمال در جلد کتاب اثربخش‌تر است؟
هنگامی که پیام کتاب ساده و مستقیم باشد یا تمرکز روی عنوان و نام نویسنده باشد، طراحی مینیمال حس شفافیت و جذابیت بالایی به همراه دارد.

چطور می‌توان از تکنیک‌های سنتی در تصویرسازی جلد کتاب استفاده کرد؟
نقاشی با آبرنگ، طراحی با قلم‌مو یا حتی کلاژ دست‌ساز، هویتی منحصربه‌فرد به جلد کتاب می‌بخشد. اسکن آثار سنتی و ادغام دیجیتال هم مرزهای خلاقیت را بازتر می‌کند.

چرا آشنایی با روان‌شناسی مخاطب در طراحی جلد کتاب مفید است؟
درک نیازها و سلیقه‌ی گروه سنی، محتوا و فرهنگ مخاطب، تصویرسازی جلد کتاب را هدفمندتر می‌کند و باعث می‌شود طرح جلد بازتاب انتظارات آن‌ها باشد.

چگونه می‌توان فضای داستانی یا علمی را در تصویرسازی جلد کتاب نمایش داد؟
نشانه‌های مرتبط با ژانر، مانند فضاهای فانتزی یا عناصر علمی، جذابیت طرح را بالا می‌برد و مخاطب بدون خواندن کتاب هم می‌تواند فضای کلی را حدس بزند.

چرا تناسب میان تصویرگری روی جلد و فرمت کتاب اهمیت دارد؟
کتاب‌های الکترونیکی و چاپی در ابعاد و نمایش رنگ تفاوت دارند. تنظیم سایز مناسب و در نظر گرفتن نوع کاغذ یا نمایشگر، مانع افت کیفیت در طرح جلد کتاب می‌شود.

چطور نمادهای مرتبط با داستان را در تصویرسازی جلد کتاب به کار می‌برند؟
نشانه‌های نمادین، پیچیدگی داستان را در یک قاب کوچک خلاصه می‌کنند. انتخاب نمادهایی که پیام اصلی کتاب را تداعی کنند، مخاطب را درگیر رمزگشایی جلد می‌کند.

چگونه شخصیت‌های منفی یا تضادهای داستان در تصویرسازی جلد کتاب به تصویر درمی‌آیند؟
استفاده از رنگ‌های تیره، سایه‌های عمیق و طراحی پرکنتراست، تعارض داستانی یا نقش منفی را به‌شکل نمادین روی جلد نشان می‌دهد و حس درگیری ایجاد می‌کند.

چرا در کتاب‌های کودک، تصویرسازی جلد کتاب پررنگ‌تر از متن می‌شود؟
کودکان پیش از آنکه بتوانند متن را بخوانند، با تصاویر ارتباط برقرار می‌کنند. یک جلد شاد، رنگارنگ و پرجزییات، عامل ترغیب آن‌ها به مطالعه‌ی کتاب است.

چطور عنوان و نوشته‌ها را در طراحی جلد کتاب با تصویرسازی هماهنگ می‌کنند؟
مکان قرارگیری حروف، رنگ و اندازه‌ی فونت باید در تعادل با عناصر تصویری باشد. اندازه‌ی مناسب و پس‌زمینه‌ی جذاب، خوانایی نوشته‌ها را افزایش می‌دهد.

در چه مواقعی تصویرسازی جلد کتاب می‌تواند از عکس عکاسی‌شده بهره ببرد ؟
اگر عکس مفاهیم لازم را منتقل کند یا فضای داستان را به شکل واقعی نشان دهد، استفاده از ترکیب عکس و طراحی دیجیتال می‌تواند راهی جالب برای جلد کتاب باشد.

چگونه می‌توان از حس رمزآلودگی در تصویرسازی جلد کتاب بهره گرفت؟
محو کردن بخش‌هایی از تصویر، نمایش نیمه‌ی چهره یا نشانه‌های مبهم، کنجکاوی را برمی‌انگیزد و مخاطب را به کشف اسرار درون کتاب دعوت می‌کند.

چرا آشنایی با تکنیک‌های چاپ در تصویرسازی جلد کتاب اهمیت دارد؟
هر نوع چاپ (افست، دیجیتال یا سیلک) ویژگی‌های خاص خود را دارد. در نظر گرفتن محدودیت‌ها و امکانات چاپ از تغییر ناخواسته‌ی رنگ یا جزئیات جلوگیری می‌کند.

چطور می‌توان برای کتاب‌های علمی تخیلی یا فانتزی، جلدی تأثیرگذار طراحی کرد؟
ایجاد فضایی فراتر از واقعیت، استفاده از رنگ‌های درخشان و المان‌های فناوری یا جادویی، جذابیت طرح را افزایش می‌دهد و حس ماجراجویی را در مخاطب می‌پروراند.

چگونه ترندهای روز در تصویرسازی جلد کتاب می‌توانند به فروش بهتر اثر کمک کنند؟
الهام‌گرفتن از سبک‌های محبوب و رنگ‌های ترند، مخاطبان را به این حس می‌رساند که کتاب همگام با سلیقه‌ی جاری و بازار فعلی پیش می‌رود.

چرا ارتباط مداوم میان نویسنده و طراح در روند تصویرسازی جلد کتاب ضروری است؟
نویسنده به ذهنیت و پیام اثر آگاه است. گفت‌وگوی منظم، از ناسازگاری‌های احتمالی جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود تصویرسازی دقیقاً با محتوای کتاب همخوانی داشته باشد.

چطور می‌توان در جلد کتاب‌های چند جلدی یا مجموعه‌ای، هویت بصری یکسانی را حفظ کرد؟
انتخاب رنگ‌ها، فونت و عناصری که در تمام جلدها تکرار شوند، شخصیت ثابت مجموعه را شکل می‌دهد و مخاطبان با دیدن هر جلد، فوراً پیوند آن با سایر جلدها را متوجه می‌شوند.

چگونه بافت یا طرح‌های برجسته در تصویرسازی جلد کتاب، جذابیت بیشتری می‌آفرینند؟
افزودن بافت یا برجستگی روی جلد، تعامل حسی مخاطب را افزایش می‌دهد. لمس جلد و مشاهده‌ی تفاوت ظاهری، خاطره‌ای ماندگار از کتاب در ذهن باقی می‌گذارد.

چرا شناخت رده‌بندی سنی مخاطب در طراحی جلد کتاب لازم است؟
مخاطب کودک یا نوجوان و حتی بزرگسال، سلیقه و درک بصری متفاوتی دارد. طرح جلد مطابق سن، سریع‌تر جلب توجه می‌کند و احتمال پسندیده‌شدن اثر را بالا می‌برد.

در چه شرایطی حذف المان‌های اضافی از تصویرسازی جلد کتاب منطقی است ؟
اگر داستان پیچیدگی زیادی ندارد یا نویسنده می‌خواهد تمرکز روی اسم و عنوان باشد، کم‌کردن عناصر شلوغی و استفاده از فضای منفی، گیرایی جلد را افزایش می‌دهد.

چطور می‌توان تصویرسازی جلد کتاب را با هزینه‌ای معقول انجام داد؟
برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب سبکی متناسب با بودجه و استفاده‌ی بهینه از منابع گرافیکی یا تصاویر آرشیوی راهکارهایی برای کنترل هزینه‌هاست.

مطالعه بیشتر:

تصویرسازی چیست ؟ + فیلم تصویرسازی کتاب کودک آنچه درباره‌ی تصویر سازی مد باید بدانید + فیلم انواع تصویرسازی و تکنیک های آن تاریخچه تصویرسازی سبک‌های تصویرسازی در 30 سال گذشته آموزش طراحی کاراکتر نکات اصول طراحی کاراکتر رولد دال، غول ادبیات کودکان کتاب آموزش تصویرسازی + تصویر آشنایی تصویرسازی مدرن + تصویر بررسی انواع سبک ها و تکنیک های تصویرگری آشنایی با اصطلاحات هنر تصویرسازی + عکس یک تصویرگر دقیقا چه کاری انجام می دهد ؟ تکنیک های تصویرسازی در شعر