ارگونومی در طراحی داخلی چیست ؟

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که ارگونومی در طراحی داخلی چه تأثیری روی سلامتی و راحتی ما دارد؟
در اصل، واژه‌ی ارگونومی از دو کلمه‌ی یونانی Ergos (به معنی کار) و Nomos (به معنی قاعده و قانون) تشکیل شده است. در فرهنگ لغت، ارگونومی را «شناخت علمی انسان در ارتباط با محیط» تعریف می‌کنند. این علم یک رشته‌ی چندشاخه‌ای است و از حوزه‌های مختلفی مانند اقتصادی، فنی، بیولوژیکی، آناتومی، روان‌شناسی، مدیریت، ریاضی و آمار بهره می‌گیرد.

وقتی صحبت از ارگونومی در طراحی داخلی می‌شود، یعنی رعایت تناسبات بدن انسان و نیازهای او در فضا. این کار باعث می‌شود احساس خستگی و فشار کمتری داشته باشیم و راندمان کاری یا آرامش ما در محیط بالاتر برود.

در ادامه با پویا اندیش همراه باشید تا ببینیم چطور می‌توان با به‌کارگیری ارگونومی در طراحی داخلی، فضایی سالم‌تر و دلنشین‌تر برای زندگی و کار ایجاد کرد.

موضوع اصلی علم ارگونومی یا مهندسی فاکتورهای انسانی ( Human Factors Engineering ) به بررسی روابط انسانی با محیط کارش با هدف بهینه سازی شرایط زندگی و کاری او بر می گردد.
یعنی ویژگی ها و توانایی ها ارگانیزم انسانی به منظور تطبیق کار با انسان و برعکس مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد.

ارگونومی دو هدف دارد

هدف اول ارگونومی :
افزایش کارایی و بازده انجام کار و فعالیت های دیگر است.
افزایش سهولت کاربرد ، کاهش خطا و افزایش بهره وری در این بخش ارگونومی می گنجد.

هدف دوم ارگونومی :
تقویت بعضی از ارزش های انسانی مطلوب از جمله :

• افزایش ایمنی ،
• کاهش خستگی و تنش ،
• افزایش راحتی ،
• افزایش مقبولیت نزد کاربر ،
• افزایش میزان رضایت شغلی
• و بهبود کیفیت زندگی است.

این دو عامل ارگونومی به ما نشان می دهند که در هر کاربر خاص ، معمولا فقط دسته ای از اهداف ، بیشترین اهمیت را دارند و این اهداف عموما به هم وابسته است.

 کاربرد های ارگونومی

با توجه به همه اشاره هایی که داشتیم برای راحتی و استاندارد بودن محیط کار و ایمنی سلامت بدن ارگونونی را باید رعایت کنیم.

در این میان وظیفه متخصصین ارگونومی یا مهندسین فاکتورهای انسانی مهیا کردن راحت ترین شرایط از جنبه های ذیل می باشد :

• از نظر میزان آلودگی صوتی ،
• کاهش بار مغزی و فشار جسمی ،
• میزان روشنایی ،
• آب و هوا ،
• اصلاح وضعیت کاری و کاهش نیرویی که صرف انجام دادن کارها می شود،
• ساده کردن اعمال حسی، روانی در خواندن و درک وسایل نشان دهنده به منظور درک
• انتقال سریع بدون خطا و اشتباه و دقیق پیام ها و اخطار های مورد نظر
• راحت تر ساختن جابجایی و حرکت اهرم ها و دسته ها ،
• در دسترس قرار دادن کلیدها و دکمه ها و سایر قسمت ها
• اجتناب از کوشش برای فراخوانی اطلاعات غیر لازم و… .

ادامه : آرگونومی چیست ؟

این آمار گیری نیز باید از گروه های مختلف اجتماع انجام شود زیرا مثلا در یک جامعه :

• گروهی چاق ،
• عده ای لاغر ،
• بعضی بلند قد،
• دسته ای کوتاه قد
• و بالاخره برخی نیز در تمام این افراد متفاوت هستند و به همین دلیل گاهی ارائه یک محصول در بازار برای عده ای بالاتر از حد استاندارد و برای عده ای دیگر پایین تر از حد استاندارد قرار می گیرد.

مثالی از آمارگیری آرگونومی

طی تحقیقی که در سال 1985 انجام شد. مشخص شد که یک طرح مطلوب و کاملا مناسب در کلاه ایمنی در اروپا با استقبال فراوانی مواجه شده بود. فقط برای حدود 40 درصد از مردم سریلانکا قابل استفاده بوده است.
همچنین وقتی استانداردهای آنتروپومتری آمریکا تعیین شد، این اندازه فقط برای :

• 90 درصد آلمانی ها ،
• 80 درصد فرانسوی ها ،
• 65 درصد هندی ها ،
• 45 درصد ژاپنی ها
• و 10 درصد از ویتنامی ها مناسب بوده است.

سوالات متداول ارگونومی در طراحی داخلی

ارگونومی در طراحی داخلی چه مفهومی دارد؟
این مفهوم به سازگاری بهتر فضاها و مبلمان با ویژگی‌های فیزیکی و روانی انسان اشاره می‌کند. رعایت اصول ارگونومی در طراحی داخلی باعث راحتی، کاهش خستگی و افزایش کارایی ساکنان می‌شود.

چرا ارگونومی در طراحی داخلی اهمیت دارد؟
زمانی که ابعاد و ارتفاع‌ها طبق ارگونومی تنظیم می‌شوند، فشار اضافی روی مفاصل و ماهیچه‌ها کم می‌شود. نتیجه‌ی نهایی، حس آرامش و بهره‌وری بیشتر در استفاده از فضاهای داخلی است.

در کدام بخش‌های خانه باید اصول ارگونومی رعایت شود؟
از آشپزخانه و اتاق خواب گرفته تا نشیمن و سرویس بهداشتی، همه‌ی فضاها نیاز به ارگونومی در طراحی داخلی دارند. هر بخشی بر اساس کاربری خود استانداردها و اندازه‌های خاصی را می‌طلبد.

چه عواملی در ارگونومی یک مبلمان تأثیرگذار هستند؟
ارتفاع نشیمن، زاویه تکیه‌گاه، عمق صندلی و محل قرارگیری دست‌ها مؤلفه‌های مهمی هستند. اگر این موارد مطابق با ابعاد بدنی متوسط کاربران طراحی شود، مبل یا صندلی ارگونومیک به حساب می‌آید.

چطور ارگونومی در طراحی داخلی آشپزخانه اجرا می‌شود؟
ارتفاع مناسب کانتر، فاصله استاندارد بین کابینت‌های پایینی و بالایی، محل درست اجاق و سینک، همگی در تسهیل فعالیت‌ها نقش داشته و مانع از خستگی زودرس می‌شوند.

ارگونومی در طراحی داخلی اتاق خواب به چه صورت است؟
انتخاب ارتفاع استاندارد برای تخت، دسترسی راحت به کمدها و دراورها، نورپردازی مناسب و فضای کافی برای حرکت در اطراف تخت از مواردی است که به ارگونومی مطلوب کمک می‌کند.

آیا قد و جثه افراد مختلف روی ارگونومی در طراحی داخلی اثر دارد؟
بله، در فضاهایی با کاربران متنوع، طراحان از میانگین ابعاد بدنی انسان یا استانداردهای بین‌المللی استفاده می‌کنند. اگر خانه مختص افراد قدبلند یا سالمندان باشد، می‌توان معیارها را کمی تغییر داد.

بهترین روش برای محاسبه ارگونومی میز کار چیست؟
ارتفاع سطح میز باید حدوداً تا آرنج فرد هنگام نشستن باشد. فاصله مانیتور و زاویه دید نیز طوری تعیین می‌شود که فشار کمتری به گردن و چشم‌ها وارد شود.

ارگونومی در طراحی داخلی مراکز آموزشی چگونه لحاظ می‌شود؟
ساختار میز و نیمکت‌ها، ارتفاع تخته و فاصله ردیف‌ها باید مطابق با ابعاد بدن دانش‌آموزان باشد. این اقدام به بهبود تمرکز و کاهش دردهای عضلانی در طول روز تحصیلی منجر می‌شود.

چه مزایایی از رعایت ارگونومی در طراحی داخلی نصیب کاربران می‌شود؟
آسودگی حین کار یا استراحت، کاهش احتمال بروز مشکلات عضلانی یا استخوانی، صرفه‌جویی در مصرف انرژی بدنی و در نهایت افزایش رضایت از محیط زندگی و کار از مهم‌ترین دستاوردهاست.

آیا ابزارها و نرم‌افزارهای خاصی برای بررسی ارگونومی وجود دارد؟
برخی نرم‌افزارهای سه‌بعدی، ابعاد بدنی انسان را به صورت ماکت دیجیتال شبیه‌سازی کرده و امکان آزمایش چیدمان در فضاهای مختلف را برای اطمینان از ارگونومی در طراحی داخلی فراهم می‌کنند.

چرا بعضی فضاها با وجود ظاهر زیبا، خستگی ایجاد می‌کنند؟
ممکن است فقط به جنبه ظاهری توجه شده و ارگونومی در طراحی داخلی نادیده گرفته شده باشد. ارتفاع نامناسب میز، صندلی غیراستاندارد یا نور ناکافی، عامل خستگی و نارضایتی کاربران خواهد بود.

چگونه ارگونومی در طراحی داخلی روی سلامت جسمی و روحی تأثیر دارد؟
هنگامی که افراد در فضایی مطابق با ابعاد طبیعی بدنشان کار یا استراحت می‌کنند، استرس عضلانی و ذهنی کمتری تجربه می‌شود. در بلندمدت، این امر از ناراحتی‌های جسمی و روانی پیشگیری می‌کند.

چه تفاوتی بین ارگونومی در منزل و محیط‌های کاری وجود دارد؟
در محیط کاری، تمرکز بیشتری بر بهره‌وری و سلامت بلندمدت کارکنان است. در خانه، علاوه بر راحتی و سلامت، سلیقه شخصی نیز نقش پررنگ‌تری دارد. البته اصول پایه ارگونومی در طراحی داخلی یکسان است.

چطور ارگونومی در طراحی داخلی سرویس بهداشتی و حمام اعمال می‌شود؟
رعایت ارتفاع استاندارد روشویی، جانمایی مناسب شیرآلات و دوش، فضای کافی برای ایستادن یا نشستن و تأمین امنیت حرکتی (مثل دستگیره‌ها برای سالمندان) از جمله موارد مورد توجه‌اند.

آیا رعایت ارگونومی در طراحی داخلی فقط برای فضاهای کوچک اهمیت دارد؟
در فضاهای بزرگ هم ابعاد و مقیاس مبلمان و نحوه قرارگیری آن‌ها باید بر اساس ارگونومی باشد. حتی سالن‌های وسیع اگر با محوریت راحتی انسان طراحی نشوند، خستگی و عدم رضایت ایجاد می‌کنند.

چه سطح تحصیلی یا تخصصی برای درک ارگونومی در طراحی داخلی لازم است؟
رشته‌های مرتبط با معماری، طراحی صنعتی و طراحی داخلی به‌صورت تخصصی با مبانی ارگونومی آشنا می‌شوند. اما برای کاربران عادی هم منابع و کتاب‌های ساده قابل دسترس است.

آیا ترکیب ارگونومی در طراحی داخلی با سبک‌های مختلف دکوراسیون ممکن است؟
بله، ارگونومی قواعد کلی برای ابعاد و نحوه تعامل انسان با فضا ارائه می‌دهد. در هر سبکی (مدرن، کلاسیک یا روستیک) می‌توان این اصول را رعایت کرده و همچنان به زیبایی ظاهری دست یافت.

چه نکاتی در انتخاب رنگ و نور با توجه به ارگونومی در طراحی داخلی مطرح است؟
نور مناسب (طبیعی یا مصنوعی) کمک می‌کند تنش چشم کاهش یابد. رنگ‌های ملایم یا متناسب با عملکرد فضا هم در ایجاد حس آرامش و تمرکز مؤثر است و با اصول ارگونومی هم‌خوانی دارد.

چطور می‌توان اطمینان یافت که ارگونومی در طراحی داخلی به‌درستی رعایت شده است؟
بررسی بازخورد کاربران، انجام تست‌های واقعی پس از چیدمان اولیه و استفاده از تجهیزات اندازه‌گیری (مانند شاخص قد و زاویه) راه‌های اصلی برای اطمینان از موفقیت طرح ارگونومیک هستند.