یکی از ویژگی های خانه های سنتی شیوه های پیشگیری از نفوذ گرما و سرما و آفتاب آزار دهنده به درون فضا و چگونگی عایق بندی آنها که به آن پنام می گفتند.
پنام عایق بندی ساختمان و مانع است ؛ پنام کاری در معماری دارای اهمیت فراوانی بوده است و دو روش ویژه در این باره آمده است.
الف ) دولایه کردن در عایق بندی ساختمان
یکی از روش های ایجاد یک فضای خالی میان لایه بیرونی و داخلی سقف ساختمان بوده است. هوای میان دولایه ، پنام و مانع گذر گرما و سرما می شده است. در معماری گذشته ما بیشتر پوشش های تخت یا خمیده دارای دولایه هستند. در پوشش های با سقف چوبی ، پرواز بندی می کردند، پرواز به قابها و پردو به چوبهایی که میان دو قاب می کوبند گفته می شود.
برای زیبایی روی این قاب ها آرایه بندی و گاه خاتم کاری و نگارگری می کردند. قابها مربع یا لوزی هستند و گاهی به گونه شطرنجی کار می شوند و در یک سری هم سقف را لمبه کوبی می کردند.
نوع دیگری از پوشش سقف توفال است، تخته هایی است که به زیر تیرچه ها کوبیده شده و روی آن را با گچ اندود میشود.
تیرهای چوبی و گچی
به دلیل زبری تخته ها گچ به راحتی روی آن گیرش دارد. لمبه نیز تخته های صاف و تمیزی هستند که قوس ندارند و میان تیرها را پر می کنند، لمبه کوبی بیشتر در زنجان رایج بود. در پوشش های خمیده از کُنوبندی استفاده می کردند ، کنو تاق کوچکی بود که روی یک تاق یا گنبدی ، فرو رفتگی بین دو تاق و یا دو گنبد را می پوشاند و کار را تخت می کرد.
از این رو یک فضای خالی در سقف پدید می آید. که می توانست پنام باشد.
از کنو بندی برای صاف کردن یک سقف خمیده تاقی و گنبدی و درست کردن کف طبقه دوم هم بهره گیری می شد. و یا می توانست رویه بامها تاقی و گنبدی را تخت کند.
بیشتر بخوانید: استفاده از چوب در طراحی داخلی خانه
ب) پیشگیری از تابش با عایق بندی ساختمان
در بناهای سنتی به روش هایی تلاش می شد از تابش مزاحم آفتاب به درون فضا ها پیشگیری شود . یکی از این روش ها ، بهره گیری از تابش بند بود ، تابش بند تیغه های آفتاب شکن کمی بیش نازک به ضخامت 6 تا 15 سانتی متر که اطراف بازشوها و پنجره ها و درها کار می شد تا روی آنها سایه اندازی نماید.
آنهایی که در بالای درگاه یا پنجره کار می کردند. تابش بند افقی یا سر سایه نام داشتند. تابش بند ایستاده یا عمودی، تیغه های آجری یا گچی بودند که درمیان هر دو درگاه به پهنای 60 تا 70سانتیمتر و ضخامت 10 تا 15 سانتی متر ساخته می شوند.
بدین گونه درها و شیشه های روی آنها آفتاب نمی خورند. هیچگاه از تکه های بزرگ شیشه استفاده نمی کردند و شیشه ها همواره رنگی بودند و از گزندگی آفتاب می کاستند.
اورسی ها که یکی از زیبا ترین درو پنجره ها بودند و از چوب ساخته میشوند و در آنها قابهای کوچکی یا گره سازی چوبی میساختند و شیشه کار میگذاشتند.
خورشیدی بالای بازشوها هم دارای قاب های کوچک شیشه ای گلجام ها نیز دارای نگاره های گل و بوته در کناره و یک گل در میان بودند که در آنها شیشه کار گذاشته می شد.
در سالهای پایانی دوره قاجار به جای تابش بند ، بند های ایستاده ، که روی درگاه سایه می انداخت ، در میان بازشو ها جرزهایی ساخته می شد که لبه های آن پخ شده بود وبه جای آفتاب شکن بودند ، کاملا راه تابش آفتاب را باز می کرد، آفتاب می توانست به درون رخنه کند، نمونه هایی از آن رامی توانید در خانه های قاجار مشاهده کنیم.
سوالات متداول
یکی از ویژگی های خانه های سنتی شیوه های پیشگیری از نفوذ گرما و سرما و آفتاب آزار دهنده به درون فضا و چگونگی عایق بندی آنها که به آن پنام می گفتند.
پنام عایق بندی ساختمان و مانع است ؛ پنام کاری در معماری دارای اهمیت فراوانی بوده است و دو روش ویژه در این باره آمده است.
یکی از روش های ایجاد یک فضای خالی میان لایه بیرونی و داخلی سقف ساختمان بوده است. هوای میان دولایه ، پنام و مانع گذر گرما و سرما می شده است.
بله ، هم بصورت حضوری و هم بصورت آنلاین و غیرحضوری برگزار می کنیم. برای اطلاعات بیشتر به بخش دوره های آموزشی در همین سایت مراجعه کنید .
این روش ، بهره گیری از تابش بند بود ، تابش بند تیغه های آفتاب شکن کمی بیش نازک به ضخامت 6 تا 15 سانتی متر که اطراف بازشوها و پنجره ها و درها کار می شد تا روی آنها سایه اندازی نماید.
در پوشش های با سقف چوبی ، پرواز بندی می کردند، پرواز به قابها و پردو به چوبهایی که میان دو قاب می کوبند گفته می شود. برای زیبایی روی این قاب ها آرایه بندی و گاه خاتم کاری و نگارگری می کردند.
در پوشش های خمیده از کُنوبندی استفاده می کردند ، کنو تاق کوچکی بود که روی یک تاق یا گنبدی ، فرو رفتگی بین دو تاق و یا دو گنبد را می پوشاند و کار را تخت می کرد.